ΔΥΣΚΟΛΟΙ
ΚΑΙΡΟΙ ΓΙΑ ΠΟΙΗΣΗ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ
(μια σύντομη παρουσίαση της ποιητικής συλλογής
«ΕΠΟΧΗ
ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ» της Ασημίνας Ξηρογιάννη,
Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013, σελ. 52)
γράφει ο Στάθης Ιντζές
Η ποιητική συλλογή «Εποχή
μου είναι η ποίηση» είναι το τέταρτο κατά σειρά βιβλίο της Ασημίνας Ξηρογιάννη
που από την πρώτη κιόλας σελίδα του θέτει το διαχρονικό πρόβλημα της ποίησης. «Γιατί να γράφεις ποιήματα / όταν δεν
υπάρχουν αναγνώστες;» (σελ. 9) υπονοώντας ξεκάθαρα την απουσία ένος συνεπούς
αναγνωστικού κοινού που σε συνδυασμό με την παραγκωνισμένη θέση των ποιητικών
βιβλίων στα βιβλιοπωλεία, καθιστούν την ποίηση λογοτεχνικό ιδίωμα ήσσονος
σημασίας για το ευρύ αναγνωστικό κοινό.
Και τα 41 ποιήματα του
βιβλίου διέπονται από τον ίδιο τόνο κι ένα «θυμό» που άλλοτε κινείται μέσα στα πλαίσια
της ποιητικής και άλλοτε είναι επικύνδυνος για το ποίημα κάνοντας το να
ισορροπεί ανάμεσα στην ποίηση και στην μη-ποίηση. Ταυτόχρονα, η ποίηση της
Ξηρογιάννη περιστρέφεται γύρω από δύο άξονες. Υπάρχουν ποιήματα που έχουν ως
θέμα την οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών, κάτι που τοποθετεί την ποιήτρια
στην λεγόμενη μετα-ολυμπιακή γεννιά. Υπάρχουν κι εκείνα που πραγματεύονται την
ίδια την ποίηση ως μια τέχνη που ασκείται από κάτι θλιμμένα όντα, τους ποιητές,
καθότι οι «καιροί μας σπρώχνουν σε
δράμα που δεν υπάρχουν λέξεις να εκφραστεί» (σελ.
10)
Στο μεγαλύτερο μέρος του
βιβλίου η ποίηση της Ξηρογιάννη αποκτά ένα δοκιμιακό ύφος. Προτρέπει τον
αναγνώστη να συνδέσει τη λέξη με την
εποχή. Να συνδέσει το ποίημα με το
πρόσωπο του ανθρώπου. Να φτιάξει μια
νέα ποιητική. (σελ. 24)Γιατί ποίημα σημαίνει φωςθα πει κάπου αλλού.
Την Αθήνα, πόλη στην οποία
γεννήθηκε, βλέπει η ποιήτρια να
πυρπολείται, να καίγεται στις φλόγες, από άξεστα μαύρα κουκουλωμένα κεφάλια
(σελ. 14) , προσδίδοντας φοβάμαι μια αχρείαστη πολιτική χρειά.
Άλλοτε η γραφή της μοιάζει
με μια ωμή αποτύπωση της καθημερινότητας όπως η ίδια την αντιλαμβάνεται. «Θέαμα
θλιβερό. / Μετανάστες, ζητιάνοι, πρεζάκια, αρσενικές πόρνες./ Κουμουνδούρου,
τσαντίρια, μιζέρια, σπασμένες βιτρίνες. / Καμένα αμάξια, καυσαέρια, βρωμιά
κατάντια. / Απόγνωση,μοναξιά, . Η Αθήνα ερημώνει.» (σελ. 21)
Συνεχίζει να καταθέτει
τους προβληματισμούς της για την σημερινή κατάσταση «Μερικοί φεύγουν για αλλού.
/ Στα Παρίσια, στις Αυστραλίες…» (σελ. 30) παγιώνοντας τον κοινωνικό χαρακτήρα του
συνόλου των ποιημάτων.
Αρθροίζοντας τα ποιήματα
του βιβλίου μπορούμε νaπούμε ότι η
τελευταία ποιητική συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη αποτελείται κατά κόρον από
«ποιήματα ποιητικής». Άλλωστε το λέει και η ίδια σε ένα από τα ποιήματά της «Μα
εγώ θα γράψω μόνο για την ποίηση.» (σελ. 49). Με λίγα λόγια, ποίηση για την ποίηση ή ποίηση
για τους ποιητές καθώς δυσκολεύομαι να φανταστώ έναν μέσο αναγνώστη να διαβάζει
τις σκέψεις ενός ποιητή γύρω από αυτό που ασκεί, με κάποιο ζωηρό ενδιαφέρον.
Προσωπικά θα το θεωρούσα ελάχιστα ενδιαφέρον, όπως θα θεωρούσα αδιάφορο και ένα
θεατρικό έργο που θα πραγματευόταν τις σκέψεις του σκηνοθέτη για το θέατρο.
«Δεν έχω γράψει ποιήματα δεν έχω γράψει ποιήματα μόνο σταυρούς σε
μνήματα καρφώνω», έγραψε ο Σαχτούρης ο οποίος πιθανότατα τοποθετούσε τον
εαυτό του μέσα στο ποίημα. Δεν είναι κάποιος αποστασιοποιήμενος που προσπαθεί
να δώσει κάποιον ορισμό για την ποίηση παρά την χρησιμοποιεί προς όφελος της
εξέλιξης του ποιήματος. Θέλω να πω, ότι πολλοι ποιητές, λαμπροί ή άσημοι, έχουν
καταπιαστεί με την προσπάθεια να ερμηνέψουν την ποίηση και τον ρόλο που έχει
αυτή στη ζωή τους. «τούτη η εποχή / του εμφυλίου σπαραγμού / δεν είναι εποχή /
για ποίηση» έγραφε ο Εγγονόπουλος σε εποχή που οι δυσκολίες της ζωής ήταν άλλης
φύσεως. Ποιητές, που κέρδισαν την ιδιότητα του «ποιητή» με το χρόνο και μέσα
από την αποδοχή του έργου τους. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά ανάλογα
παραδείγματα, και το «…Εις σε
προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως…» του Καβάφη.Ωστόσο, ένας νέος που γράφει ποιήματα ο οποίος προσπαθεί να αντιληφθεί την θέση του
μέσα στον λογοτεχνικό κυκεώνα , ας μην παγιώνει μέσα του την – υποτιθέμενη- ιδιότητα του ποιητή ενθυμούμενος πάντα τον Έλιοτ. Αυτό
μένει να το αποφασίσει ο χρόνος συνυπολογίζοντας την συνέπεια και την εξέλιξή
του έργου του μέσα στο χρόνο.
Μια αδυναμία στην ποίηση της
Ξηρογιάννη, είναι οι στιγμές που ο λόγος της χάνει τους δεσμούς του με τους «ποιητικούς
κανόνες» και καταλήγει να γίνεται μια περιγραφή χωρίς ρυθμό. «Ζούμε σε άστατους
καιρούς. / Δεν φτάνει η άρνηση / ούτε η επανάσταση. / Ούτε τίποτα. / Πορευόμαστε
μονάχα σε άγνωστο μέλλον, / μα εσύ παρηγοριέσαι . επειδή αγάπησες βαθιά. / Κι
αυτή την αγαπή την φοράς στο σώμα σαν φυλαχτό / για να σε προστατεύει από το
χάος. / Με τον έρωτα λες / θα διατηρήσεις τις ισορροπίες σου / μέσα στην
ανισορροπία του κόσμου.» (σελ. 46)
Σε τελική ανάλυση, αυτό
που θα κερδίσει ο αναγνώστης που θα διαβάσει το βιβλίο της Ασημίνας Ξηρογιάννη,
είναι η εικόνα του κόσμου που περιβάλλει έναν μέσο άνθρωπο μέσα από τα μάτια
της ποιήτριας δίχως να μας κάνει γνωστό αν διαφένεται κάποια έξοδος διαφυγής,
ενώ ταυτόχρονα θα υποστεί την συνεχή αναφορά της ποίησης ως λέξη και βάση
προβληματισμού και την θέση της στο σήμερα και στην ζωή της ποιήτριας.