13ο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης: Zita Izsó
Tο φετινό Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης θα πραγματοποιηθεί από τις 25 ως τις 29 Αυγούστου 2025. Η Ουγγαρέζα ποιήτρια Zita Izsó θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα.
Εδώ σας παρουσιάζουμε μια επιλογή ποιημάτων της σε μετάφραση της Χλόης Κουτσουμπέλη και του Νικόλα Κουτσοδόντη, ενώ η επιμέλεια είναι της Βάγιας Κάλφα.
Ως γόνος των κιχλίδων
Κυρίως θυμάμαι το χιόνι.
Καθόμασταν με τους αγκώνες στο τζάμι
κοιτώντας το απέραντο λευκό
όταν στρατιώτες έσπασαν την πόρτα.
Είχα ίσα ίσα αρκετό χρόνο
για να σύρω μέχρι το ντουλάπι τη μικρή μου αδελφή.
Καθώς κρυβόμασταν
κάθε ανάσα πονούσε
σαν να με τρυπούσε ξιφολόγχη.
Φοβόμουν ότι θα μου διαπερνούσε τα πλευρά.
Μετά τελείωσε.
Θα μας βρουν, ούρλιαξε η μικρή αδελφή μου.
Σφάλισα σφιχτά τα μάτια
για να μη δω τι θα της έκαναν.
Λένε ότι στη μεγαλύτερη ανάγκη
κάποιος μπορεί ν’ ακούσει τη φωνή του Θεού.
Ίσως δεν μιλάς, Κύριε,
γιατί δεν μας κουβαλάς
στην παλάμη του χεριού σου, αλλά στο στόμα σου
όπως οι κιχλίδες κουβαλούν τα μικρά τους.
Οι στρατιώτες με έσυραν έξω στον κήπο,
μου άνοιξαν τα πόδια,
μπούκωσαν με χιόνι το στόμα μου για να πνίξουν
την παράξενη, παρατεταμένη μου κραυγή. Στην αρχή
δεν ήξερα ότι προερχόταν από μένα. Σκέφτηκα
ένας ποντικός σφήνωσε ανάμεσα στη μόνωση και στην οροφή,
στριγγλίζοντας,
χτύπησε το κεφάλι του μέχρι που μάτωσε και κόλλησε.
Αλλά όταν οι στρατιώτες γέμισαν το στόμα μου με χιόνι
κατάλαβα ότι ο ήχος προερχόταν από μένα.
Το χιόνι έλιωσε,
το λασπόχιονο έσταζε στον λαιμό μου.
Είχε τη γεύση του χιονιού όταν έπεφτε
και η μικρή αδελφή μου κι εγώ
το ακουμπούσαμε στη γλώσσα μας.
Αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος
τίποτε δεν έχει πια την ίδια γεύση,
ούτε η σούπα της μητέρας,
ούτε το σπογγώδες κέικ της γιαγιάς.
Όμως η γεύση του χιονιού δεν άλλαξε καθόλου.
Η μητέρα λέει πως ο Θεός μας κουβαλά
στην παλάμη του χεριού Του όχι στο στόμα Του.
Καθώς ξαπλώνω στο κρύο έδαφος
σκέφτομαι τη θέρμη της παλάμης σου, Κύριε.
Όταν οι στρατιώτες τέλειωσαν, σηκώθηκαν επάνω,
δεν είπαν τίποτε, έμειναν σιωπηλοί.
Τα βουνά τρυπούν τον ουρανό
όπως τα δόντια δαγκώνουν τα χείλη
ενός ανθρώπου που καταπνίγει μία κραυγή.
(Μετάφραση στα ελληνικά: Χλόη Κουτσουμπέλη)
Ψαρόσουπα
Όταν με πλησίασε ήξερα
τι σήμαινε.
Ήθελα να ετοιμάσω την ψαρόσουπα,
μα έκλεισα το γκάζι
γρήγορα να μην καώ
αν πέσω.
Φώναζε,
έλεγε πως πάλι μίλησα σε όλους.
Το χαμόγελό μου είναι πρόστυχο
σαν φερμουάρ ξεχασμένο ανοιχτό,
κι εκείνος μάταια παιδιαρίζει⸳
ό,τι κι αν κάνει, οι άγγελοι τριγυρίζουνε το φρούτο.
Απ’ την καλή μου την καρδιά, δίνω τόσα σε άλλους
που τίποτε δεν μένει για εκείνον.
Η κουζίνα μας ήταν μικρή
σαν πρώιμη εξομολόγηση.
Οι δυο μας μέσα δύσκολα χωρούσαμε.
Ερχόταν προς το μέρος μου. Πήρα το μαχαίρι.
Έπρεπε να ψιλοκόψω τα λαχανικά
ώστε να μαγειρευτούν καλά,
γιατί τα δόντια του ήταν χαλασμένα
και θα μπορούσανε να σπάσουν με λέξεις σκληρές
που θα μου πετούσε
εάν δεν του άρεσε το φαΐ.
Έπειτα ήρθε κατά πάνω του.
Ο γιατρός είπε πως τον είχα μαχαιρώσει,
Μα δεν θυμάμαι.
Στεκόμουν
με το μαχαίρι στα χέρια μου.
Όταν το αγόραζα
ο πωλητής είχε πει πως δεν θα έκοβε
ρίζες λαχανικών καλά
αν στόμωνε η λεπίδα.
Δεν είχα λεφτά να αγοράσω καινούργιο
και δεν έχω ένα καλό μαχαίρι να κόψω
και θα πρέπει όλα να τα καταπιώ
για χάρη των παιδιών.
Επειδή παράπαιε
κάλεσα το ασθενοφόρο.
Τα μάτια του άνοιξαν διάπλατα
σαν τώρα να ’βλεπε
τους ανθρώπους γύρω του
για πρώτη του φορά,
σαν ο έξω κόσμος να άρχισε να τον πλημμυρίζει
όπως το νερό που κατακλύζει ένα πλοίο που βυθίζεται.
Στο μεταξύ τα παιδιά
μπήκαν τρέχοντας μέσα από τον κήπο
λέγοντας πως τα τρόμαξε η κραυγή μου
γιατί νόμιζαν πως είχα δολοφονηθεί.
Τώρα δεν μπορώ να μιλήσω,
λες και το στόμα μου έχει μπουκώσει
με ωμά λαχανικά
που δεν μπορώ να μασήσω
γιατί είναι
χοντροκομμένα
και δεν έχουν μαγειρευτεί καλά.
Πολλοί με συμπονούν
μα εγώ φοβάμαι να απαλλαγώ απ’ τις κατηγορίες
γιατί θα ειπωθεί ότι, να ορίστε, ελεύθερη.
Μπορείς να πηγαίνεις.
Μα τότε θα πρέπει να μάθω απ’ την αρχή να περπατώ.
Μάταια γαντζώνομαι στην καρέκλα.
Το σπίτι μας θα γείρει και το μπαστούνι θα σπάσει,
αποσυντίθεται το δάπεδο κάτω απ’ τα πόδια μου.
Τα πάντα αποδεικνύονται μαλακά κι αδύναμα.
Από τη στιγμή που τώρα πια δεν είναι εδώ
ο κόσμος μοιάζει ευέλικτος.
Δεν ξέρω πού βρίσκονται τα ντουβάρια.
Νιώθω σαν ένα ζωντανό ψάρι
που μεταφέρουν μέσα σε πλαστική σακούλα.
Δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτά
τα θέματα με κανέναν.
Κατηγορώ μονάχα τον εαυτό μου,
και τον ονειρεύομαι,
όνειρα που δεν πραγματοποιούνται ποτέ.
Ας πούμε, ενώ μου χαϊδεύει τα μπράτσα, λέει
πως δεν ξανάφαγε ποτέ του τόσο νόστιμη σούπα—
όλες οι γεύσεις του κόσμου—
μια ολάκερη Ατλαντίδα από γεύσεις κολυμπούσε στην ψαρόσουπά μου.
Συνεχίζει να σκαλίζει με το κουτάλι τον υποβρύχιο πολιτισμό,
έναν κήπο που οριοθετείται από φράχτη,
ένα ασβεστωμένο σπίτι,
και τη ζωή μας, που ξεκίνησε τόσο ευτυχισμένη.
(Μετάφραση στα ελληνικά: Νικόλας Κουτσοδόντης)
Τα νέα
Ήμουν στον φούρνο
όταν το τηλέφωνό μου χτύπησε.
Το σήκωσα έπειτα από το δεύτερο χτύπημα,
γιατί έπρεπε πρώτα να βάλω τα ρέστα στο ταμείο
για να σου φέρω το αγαπημένο σου γλυκό.
Αφότου μου είπανε τα νέα,
το μόνο που μπορούσα να σκεφτώ
ήταν πως το γλυκό
μπορούσε να κρατήσει τρεις ακόμα μέρες,
αυτές οι τρεις μέρες ήταν η τελευταία ευκαιρία μου,
κατά τη διάρκειά τους θα μπορούσε να αποδειχτεί πως τα νέα ήταν λάθος,
δεν ήσουνα εσύ, ή δεν υπάρχει καν ο θάνατος,
κι αυτοί που σκεπάσαμε με χώμα, θα τινάξουνε τα μέλη τους, το χώμα από τα
ρούχα τους,
θα κάτσουν στα τραπέζια μας,
και θα πούνε τι καλά που έφτασαν σπίτι τους πριν την καταιγίδα,
γιατί δεν είχαν πάρει το παλτό τους,
και δεν θα δώσουνε καμιά εξήγηση για τη μακρά τους απουσία.
(Μετάφραση στα ελληνικά: Νικόλας Κουτσοδόντης)
Η Zita Izsó (γεννημένη το 1986) ζει στη Βουδαπέστη και την Πράγα. Είναι ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας, μεταφράστρια λογοτεχνίας και επιμελήτρια του περιοδικού παγκόσμιας λογοτεχνίας 1749.hu. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες. Έχει τιμηθεί με πολλά λογοτεχνικά βραβεία και υποτροφίες, ανάμεσά τους το ουγγρικό Βραβείο Attila Gérecz και το τσεχικό Βραβείο Václav Burian. Συμμετέχει τακτικά σε διεθνή λογοτεχνικά φεστιβάλ. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της με, τίτλο Enclosed Forest, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Scolar Live το 2022.
