13ο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης: Yolanda Castaño
Tο φετινό Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης θα πραγματοποιηθεί από τις 25 ως τις 29 Αυγούστου 2025. Η Γαλικιανή ποιήτρια Yolanda Castaño θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Η συμμετοχή της ποιήτριας στο πρόγραμμα υποστηρίζεται από την Πρεσβεία της Ισπανίας στην Αθήνα και από το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας.
Εδώ σας παρουσιάζουμε μια επιλογή ποιημάτων της σε μετάφραση του Δημήτρη Αγγελή και επιμέλεια της Βάγιας Κάλφα.
Η μακροβιότερη σχέση μου
Δεν είναι κάτι που λέγεται δημόσια, αλλά
έχω σχέση με το σπίτι μου.
Οι γείτονες μάς επικρίνουν γιατί δεν ευπρεπιζόμαστε,
βγάζουμε τα σκουπίδια σε παράξενες ώρες και
πάντα υπάρχει κάτι ήδη σπασμένο
που επιμένουμε ν’ αποταμιεύουμε.
Ξέρω ότι θα χρειαστεί άλλη μια στρώση χρώματος.
—Φαίνονται οι ρίζες του—
Ότι κάποιες φορές ντύνεται με παλιομοδίτικα ρούχα,
ότι μια ακόμα ανακαίνιση δεν θα έβλαπτε.
Αλλά μαζί αναπολούμε
ορισμένες επισκέψεις στη σιωπή,
κι εκείνο φέρνει μπρος στα μάτια μου
κάθε γωνιά πάνω στην οποία σκουντούφλησα.
Υπάρχει πάντα, μες στην οικειότητα, ένα δωμάτιο
που δεν αερίζεται καλά.
Προστατεύουμε το μυστικό αυτής της βρώμικης γωνιάς,
κρατάμε άχρηστα παιχνίδια,
κι υπάρχει ένα συρτάρι που δεν ανοίγουμε ποτέ.
Γνωρίζει τα πάντα για μένα το σπίτι μου.
Μας διασκεδάζουν ανόητα αντικείμενα που
πλέον δεν ταιριάζουν με τίποτα.
Πού και πού χαϊδεύουμε ο ένας τον άλλο.
Άλλες φορές, ο έρωτάς του είναι σκληρός: με τα χρόνια
το κατάλαβα
η κεντρική θέρμανση δεν θα με ειδοποιούσε για τους κινδύνους
της άνεσης.
Μικρό πεισματάρικο! Θέλεις να πεις ότι το να σε αγαπώ
δεν θα μου επιτρέψει ποτέ να ξεκουραστώ;
Όπως κάθε ζευγάρι, ευδοκιμούμε μαζί.
Το ασανσέρ είναι τόσο καινούργιο που μερικές φορές με τυφλώνει,
άλλες φορές με δαγκώνει μπαίνοντας, μόνο για να μην
ξεχάσω ποτέ τα χρόνια της καταπόνησης.
Ξέρω ότι κι αυτό μ’ αγαπάει
πως όταν χάνω την υπομονή μου και θέλω να κατέβω πιο γρήγορα απ’ τις σκάλες
ανοίγει μια αυτόματη πόρτα
για να μου πει πως η βαρύτητα
δεν είναι πάντα με το μέρος μας.
Ξέρει για το σώμα μου περισσότερα απ’ τον καθένα.
Επίσης με παίρνει στην αγκαλιά του όταν χάνομαι,
έκλαψα στα γόνατά του σε κάθε πανικό.
Έδωσα για εκείνο, κάποτε, όλα όσα είχα.
Παντρεύτηκε τα ελαττώματά μου,
του έδωσα ένα σπιτικό.
Less is more
Δεν μου είπε
αν σου έλεγα πόσο αηδιαστικό μου φαίνεται το στόμα σου,
η λακκούβα απ’ τις κολλώδεις, εκλιπαρούσες ορμόνες σου.
Θα προτιμούσα να βάλω τα δάχτυλα σε καλώδιο υψηλής τάσης
παρά το πρόσωπό μου στη μπουκωτική καμπύλη των βυζιών σου.
Δεν μου είπε
να πέσει πάνω μου τώρα κιόλας ένας σωρός από πέτρες
παρά να έχω την ευθύνη των πυρετικών σου βραδιών,
να φυσήξει αέρας από πάνω μου έως κάτω
και το γλυκό με γεύση πιπερόριζα της επιθυμίας σου.
Προτιμώ καρφίτσες στις κόγχες των ματιών
παρά να ρουφήξω τη ζελατίνη των αδυναμιών σου.
Δεν μου είπε fuck off, δεν μου είπε άντε
στο διάολο.
Προτιμώ πόνο στ’ αυτιά, γροθιά στο στομάχι.
Με αηδιάζει ο τόσο επαρχιώτικος ήχος της πείνας σου,
ν’ ακούω τα πόδια σου να ουρλιάζουν
σαν ροζ γουρουνάκια σφαγμένα με τσεκούρι.
Απλώς
δεν μου είπε.
Ιστορία της μεταμόρφωσης
Υπήρξε πρώτα μια διαταραχή,
μια επιβλαβής αποχή, ως παιδί ήμασταν φτωχοί κι ακόμα
χειρότερα,
αποσκελετωμένη εγώ, εξαθλιωμένη στα μάτια μου,
χωρίς πικρία, μία
παραβολή από συμπλέγματα, ένα σύνδρομο, ένα φάντασμα
(εξίσου καταστροφικό αν σου λείψει ή το μετανιώσεις).
Ύφαλος σκιάς που σπάει τα κολιέ μου.
Ήταν πρώτα ένα βράγχιο αποφυγής που
δεν ήθελε να με κάνει χαρούμενη αγγίζοντάς με
με την ανάσα του
είμαι το πιο κοινό πρόσωπο στην αυλή του σχολείου
το ανούσιο πρόσωπο που δεν σπέρνει απολύτως τίποτα
το έχεις ή δεν το έχεις παράτα τα συνήθισέ το φά’το
κοράκια που ρίχνουν σύννεφα μια καταδίκη σε αιώνιο ψύχος
ένας υπομονετικός βορειοδυτικός θυελλώδης άνεμος
μια ιδιωτική απώλεια
(κορίτσι απ’ το μοναστηριακό σχολείο όπου φοίτησα
όλες βγαίνουν
ανορεξικές ή λεσβίες το
γράμμα μπαίνει με αίμα στους αγκώνες στα κεφάλια στις
συνειδήσεις ή στα μουνιά).
Έκλεισα τα μάτια μου και άρχισα να εύχομαι με όλη μου
τη δύναμη
να πετύχω για μια φορά να γίνω αυτό που ήμουν.
Όμως η ομορφιά διαφθείρει. Η ομορφιά διαφθείρει.
Ύφαλος σκιάς που φθείρει τα κολιέ μου.
Η αυγή κερδίζει και ο λαιμός περιέχει έναν οιωνό.
Φτωχή καραγκιοζούλα! Σου έγινε εμμονή να καλύπτεσαι
με σταυρούς παρά
με το περιεχόμενό τους.
Ήταν μια αργή και ζαλιστική ανθοφορία λουλουδιών τον χειμώνα
Τα ποτάμια πηδούσαν προς τα πίσω και ολοκληρώνονταν
σε ροζ καταρράκτες
μικροί λαμπτήρες και σαλιγκάρια γεννήθηκαν στα μαλλιά μου
Το χαμόγελο του στήθους μου τροφοδότησε με καύσιμα
τ’ αεροπλάνα
Η ομορφιά διαφθείρει
Η ομορφιά διαφθείρει
Η απαλότητα της κοιλιάς μου συνόδευε την άνοιξη
ξεχείλισαν κοχύλια στα μικροσκοπικά μου χέρια
η υψηλότερή μου φιλοφρόνηση μου τσίμπησε την κοιλία
και δεν ήξερα πια τι να κάνω με τόσο φως σε τόση σκιά.
Μου είπαν: «το δικό σου όπλο θα είναι η τιμωρία σου»
μου έφτυσαν καταπρόσωπο όλες τις δικές μου αρετές σε αυτό
το κλαμπ δεν επιτρέπουμε κορίτσια με βαμμένα κόκκινα χείλη
ένα βρώμικο παλιρροϊκό κύμα μια τοκογλυφία διαστροφής που
δεν μπορεί να σχετίζεται με τις βαμμένες βλεφαρίδες μου τα
ποντίκια σκαρφάλωσαν στο δωμάτιό μου λέρωσαν τα συρτάρια
με τ’ ασπρόρουχα
λίτρα μέταλλο πίσσα μυστική παρακολούθηση λίτρα
ελέγχου λίτρα συκοφαντίας κιλά καχυποψίας που εγείρονται
μόνο με την ένταση του τόξου των φρυδιών μου θα έπρεπε
να σε δέσουν
διαθέστε στον εαυτό σας μια γκρίζα σφραγίδα και σβήστε
τα ίχνη με οξύ
ν’ αποκηρύξω τον εαυτό μου προκειμένου να γίνω συγγραφέας;
δαιμονοποίησαν την αβρότητα και τη λυγερότητα
του λαιμού μου και τον
τρόπο που μεγαλώνουν τα μαλλιά στο κάτω μέρος
του λαιμού μου σε αυτό
το κλαμπ δεν επιτρέπουν κορίτσια που είναι τόσο περιποιημένα
Δεν εμπιστευόμαστε το καλοκαίρι
Η ομορφιά διαφθείρει.
Πρόσεξε πολύ αν όλα αυτά σου βγαίνουν σε καλό.
Η ποιήτρια, δοκιμιογράφος, επιμελήτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια Yolanda Castaño διευθύνει το δικό της διεθνές πρόγραμμα λογοτεχνικών διαμονών στη Γαλικία. Είναι η πιο αναγνωρισμένη διεθνώς ποιήτρια της σύγχρονης γαλικιανής ποίησης και έχει αποσπάσει το Εθνικό Βραβείο Ποίησης της Ισπανίας για το 2023, κάτι που συνιστά ύψιστη τιμητική διάκριση για ποιητή στην χώρα. Έχει εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές στα γαλικιανά και τα ισπανικά, καθώς και βιβλία ποίησης στα αγγλικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα σλοβενικά, τα σλαβομακεδονικά, τα σερβικά, τα καταλανικά, τα αστουριανά και τα αρμενικά. Επιμέρους έργα της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Έχει συμμετάσχει σε φεστιβάλ και λογοτεχνικές εκδηλώσεις σε περισσότερες από σαράντα χώρες σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία και Αφρική. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Εθνικό Βραβείο Κριτικών, με το Βραβείο Ojo Crítico (για το καλύτερο ποιητικό βιβλίο νέου συγγραφέα στην Ισπανία), με το Βραβείο Estandarte (καλύτερη ποιητική συλλογή στην Ισπανία το 2020), καθώς και με το Βραβείο Πολιτισμού της Γαλικίας, μεταξύ πολλών άλλων. Έχει λάβει διεθνείς υποτροφίες στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Κίνα, τη Σκωτία, την Ισπανία, τη Φινλανδία, την Καλιφόρνια, την Τουρκία και τη Γαλλία. Έχει υπογράψει, επίσης, μεταφράσεις, φιλολογικές επιμέλειες, μία ιστορία της γαλικιανής ποίησης, καθώς και επτά ποιητικά βιβλία για παιδιά. Από το 2009 διοργανώνει τακτικά φεστιβάλ, εργαστήρια λογοτεχνίας και μετάφρασης, καθώς και κύκλους ποιητικών αναγνώσεων, φιλοξενώντας ποιητές από την τοπική και τη διεθνή σκηνή. Στο έργο της συνδυάζει την ποίηση με τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, το βίντεο, την αρχιτεκτονική, τη γαστρονομία, τον κινηματογράφο, τα κόμικς και τον χορό. Επιλογή ποιημάτων της κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Θράκα σε μετάφραση Δημήτρη Αγγελή.
