Ποίηση γεμάτη triggers

Για το: Ξένια Καλαϊτζίδου, Δαιμονισμένες, κείμενα όλο triggers (εκδ. Ακυβέρνητες Πολιτείες, Θεσσαλονίκη 2024)

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας
Επιμέλεια: Γιώργος Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης

Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι και οι πιο συγκεκριμένα οι αισθήσεις τους συχνά μέσω της επαφής τους με τον κόσμο, την ευρύτερη πραγματικότητα, αποκτούν τα πρώτα ερεθίσματα και τις πρώτες τους εικόνες. Είναι μια διαδικασία γεμάτη ένταση: ιντριγκάρει και μεταβάλλει συνεχώς τον ανθρώπινο χαρακτήρα‧ όμως είναι βασική για την ανθρώπινη εξέλιξη – τόσο για την ατομική όσο και για τη συλλογική.

Η τέχνη, και στη συγκεκριμένη περίπτωση η ποίηση, όπως θα δούμε παρακάτω, ακολουθεί αυτή τη ροή της ζωής, προσπαθώντας να οδηγήσει τις παγιωμένες αντιλήψεις και τις καθιερωμένες προσλήψεις της πραγματικότητας σε αμφισβήτηση. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αλλιώς παρά μόνο προκαλώντας ένταση, μια ένταση που οδηγεί σε μια εσωτερική κάθαρση και μια, καλώς νοούμενη, αυτοαναίρεση. Μόνο έτσι, εξάλλου, μπορεί να δομηθεί πραγματικά μια ουσιαστική αμφισβήτηση και αυτοκριτική.

Πάνω σε αυτό το πλαίσιο κινείται η Ξένια Καλαϊτζίδου στη νέα της ποιητική συλλογή (με ποιήματα, πεζοποιήματα και ποιητικής λειτουργίας κείμενα), Δαιμονισμένες, κείμενα όλο triggers (εκδ. Ακυβέρνητες Πολιτείες, Θεσσαλονίκη 2024). Μέσα από το προσωπικό της βίωμα – άμεσα και μερικές φορές σκληρά – συλλέγει και αποτυπώνει πολλαπλές όψεις της κοινωνίας αλλά και του εαυτού της, υπό το πολιτικό, ταξικό και έμφυλο πρίσμα της ταυτότητάς της.

Ξένια Καλαϊτζίδου

Ξεκινώντας ήδη από το πρώτο ποίημα της συλλογής με τον τίτλο «Αυτοβιογραφικό», βλέπουμε να εκτυλίσσεται μπροστά μας η ίδια η ιστορία της ποιήτριας, δοσμένη ολιστικά και άκρως περιγραφικά. Η εναλλαγή τόπων (από την άλλοτε Σοβιετική Ένωση στην Ελλάδα) και η αρχή μιας νέας ζωής πάνω στα ίδια τραύματα, μέσα στον «βυθό της ιστορίας». Με «σκληρή τρυφερότητα», μες τις δίνες της αυτοανάλυσης (βλ. «Οδεύοντας προς τις μέρες του Θερισμού») οδηγεί τους στίχους της στα βάσκανα της εσωτερικής αβύσσου. Μιας αβύσσου που κρύβει μέσα της την απόλυτη, τραγική συνειδητοποίηση της ανθρωπινότητας.

Σε δεύτερη φάση, εξετάζοντας την πιο πολιτικοκοινωνική διάσταση της συλλογής, η ποιήτρια ανοίγει τον εαυτό της σε μια ολόκληρη γενιά. Μια γενιά που το μόνο που άλλαξε για αυτήν είναι οι διαφημίσεις των καταναλωτικών αγαθών στην τηλεόραση, μέσα σε έναν πολιτισμό τόσο προσανατολισμένο προς τις ανάγκες των «λίγων» (βλ. «Χίλιες και μία σφαίρες»). Ένας κόσμος που η ταξική, η πολιτική και έμφυλη αδικία και βία είναι πάντα παρούσα, ένας κόσμος που μετατρέπει τους ανθρώπους σε άμορφους αλγορίθμους, αποπροσανατολίζοντας την οποιαδήποτε μορφή ανθρωπιάς από τον όποιον ζωντανό δέκτη (βλ. «Φεμινισμός στα σόσιαλ»). Έτσι, λοιπόν, η κοινωνική δικαιοσύνη, η έμφυλη βία και οι διαχρονικές καταχρήσεις της πολιτικής εξουσίας  αποτυπώνονται ξεκάθαρα και εξίσου στη συλλογή. Όχι με τη μορφή, όμως, απλών συνθημάτων αλλά βιωμένων και αποκρυσταλλωμένων διαπιστώσεων σε επαφή πάντα με μια πιο ιδιαίτερη υπαρξιακή διάσταση του κόσμου.

Κλείνοντας, όπως είδαμε, μέσα από εικόνες και περιγραφές με έντονη κινηματογραφικότητα (αϊζενσταϊνικής και ταρκοφσκικής υφής), η ποιήτρια  διαγράφει τη ζωή της σε φιλμ των 35 mm. Μια ασπρόμαυρη ταινία παίζει σε ένα παλιό συνοικιακό κινηματογράφο περικυκλωμένο από πολυκατοικίες, που όμως ξεχειλίζει από χρώματα  – μέσα από ιδιότυπες εναλλαγές. Μια τρυφερή ωδή πάνω στα ράμματα της αιμορραγούσας καρδιάς του χάους (ιδιαίτερη, ιδιοσυγκρασιακή, πρωτότυπη), για όλους αυτούς που βρίσκονται στις παρυφές αυτού του κόσμου.

Εκ χάους

Το βλέπω
τώρα που στο βουνό αραίωσε η αχλή
η γη λουσμένη αναπαύεται
άνευ δακρύων πια
εξαντλημένη
κάτω απ’ το σμαραγδένιο πέπλο
μα ο ουρανός ακόμη κρέμεται βαρύς
στο πρόσωπό του κρατημένη
οργή αιώνων
και ο καιρός της
διαρκώς κοντοζυγώνει.

Σύντομο βιογραφικό

Ο Γιώργος Δρίτσας γεννήθηκε το 1994 στην Κόρινθο. Είναι απόφοιτος του Φ.Π.Ψ. (Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Ψυχολογία) της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, στο οποίο και συνέχισε τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές του. Το 2016 εξέδωσε την ποιητική συλλογή Η ηχώ του Ζαρατούστρα, σε μορφή αυτοέκδοσης, ενώ από τις εκδόσεις Οδός Πανός κυκλοφορούν οι, κοινής θεματικής, ποιητικές συλλογές του σκιά θανάτου (2022) και το ματωμένο όνειρο (2023), με παλιά και νέα ποιήματά του. Ποιήματα και διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε διαδικτυακά και έντυπα περιοδικά και ανθολογίες.