Φίλη αναγνώστρια της στήλης με ρωτάει αν με απασχολεί το
γεγονός πως «πολλοί δεν καταλαβαίνουν τι γράφω» και αν σκέφτομαι να κάνω πιο
αναλυτικά τα κείμενα για να μην δημιουργούνται παρεξηγήσεις. Απαντάω πως η
γραφή είναι ο μέγιστος ψυχαναγκασμός. Στην περίπτωση της στήλης εδώ, έχω βάλει
ως αυτοπεριορισμό τις διακόσιες (200) λέξεις. Το στοίχημα είναι μέσα σε 200
λέξεις να μπορέσεις να δημιουργήσεις ερωτήματα κι όχι να δώσεις απαντήσεις: να
κάνεις τον άλλον να ξεβολευτεί από την αναγνωστική του ρουτίνα. Να του
καταφέρεις ένα αριστερό ντιρέκτ στο σαγόνι.
Το τελετουργικό του ψυχαναγκασμού αποδίδει τα μέγιστα στη γραφή:
θα γράψω εφτά ποιήματα σε εφτά μέρη και θα έχω μονό αριθμό ποιημάτων (49)-γιατί
και ο αριθμός των ποιημάτων σε μια συλλογή πρέπει να είναι μονός, όπως το
μπουκέτο με τα τριαντάφυλλα στην αγαπημένη: 5, 7, 9, 11 κοκ. Θα γράψω ένα
λίβελο που θα έχει 300 λέξεις: αν σε τριακόσιες περίπου λέξεις δεν μπορώ να
προσβάλλω και να θίξω τον άλλον καλύτερα να μην ασχοληθώ καθόλου μαζί του.
Βάζοντας όρια στη γραφή μου γίνομαι πιο ουσιαστικός. Μαθαίνω
την οικονομία των λέξεων. Αποφεύγω χάσματα και επαναλήψεις. Δεν κοιμίζω τον
αναγνώστη. Τον κάνω να ακονίσει το μυαλό του. Αν όμως διαβάζει κάτι και δεν
βγάζει νόημα, τότε το φταίξιμο είναι όλο δικό μου.
Καλησπέρα Σωτήρη,
επίτρεψέ μου τα παρακάτω παραθέματα:
«Η παρερμηνεία όμως ελλοχεύει όπως το ψέμα σε κάθε αλήθεια. Κι είναι φορές που μοιάζει να μην έχουμε απαντήσει ακόμη σε πλείστα όσα ερωτήματα θέτει ο Σέλεϊ, να μην έχουμε εκτιμήσει τις έννοιες, να μένουμε κρατούμενοι μιας ατελεύτητης συναισθηματικής υπερχείλισης ή ενός απλού ταχυδρομείου μηνυμάτων που κατά καιρούς θεωρείται ποίηση. Φαίνεται σαν να μην έχουμε ακόμη αποσαφηνίσει την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στην ποίηση και σ’ έναν ευρύ κύκλο γεγραμμένων πλησίον κι ολόγυρά της. Ακόμη και όσοι γράφουμε, και όσοι υπερασπιζόμαστε την αλήθεια, ακόμη και ο ίδιος ο Σέλεϊ, που η ποίησή του δεν πρόλαβε ίσως να πραγματώσει τη θεωρητική του σκέψη.
Είναι όμως αυτός που θα μας οδηγήσει πίσω στην αφετηρία της τέχνης του λόγου, εκεί όπου η ποίηση γίνεται η πιο καίρια διαδικασία του ποιείν, του συνθέτειν, του γεωμετρείν, του ευλαβείσθαι εντέλει τη ζωή.
Έννοιες όπως θρησκεία, νομοθεσία, γλώσσα, ηθική, εν, φαντασία, διανοητική δύναμη, συναντώνται και διαπλέκονται στις πλέον καθαρές τους μορφές για να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην ομορφιά και την τελειότητα• το δικαίωμα της ποίησης, το δικαίωμα της ζωής. Γιατί το ίδιο είναι. Ένα ισχυρό μέσον προσδιορισμού και δράσης μέσα στη ζωή είναι η ποίηση, αυτό το διαρκώς γυμνό σπαθί της αστραπής. Και τώρα πια ξέρουμε: ό,τι σώσεις στην αστραπή καθαρό στον αιώνα θα διαρκέσει.» (σσ. 8-9).
«Ο Σέλεϊ γράφει σε καιρούς ρομαντικούς, όπου το ιδεώδες υπερίπταται πάνω απ’ τους τόνους των λέξεων, καιρούς που γι’ αυτό ίσως μπορούν να καταστρατηγήσουν τη λογική, να αποδεσμεύσουν δυναμικά χαμένα και μη μετρήσιμα• μέσα στην ένταση του αισθητισμού τους να κινήσουν τις ανενεργούς δυνάμεις της φαντασίας προς μια διαρκέστερη αλήθεια.
Η εποχή μας, απ’ την άλλη μεριά, βγαίνοντας σχεδόν ηττημένη από την ελευθερία που της αποκάλυψε ο υπερρεαλισμός, υπέταξε τη φαντασία στην υπηρεσία της λογικής, για να υπολογίζει επ’ άπειρον και μεθοδικά ποσά δύναμης διανοητικής και μη, να συλλέγει ποικιλόχρωμες πληροφορίες από παντού• ενώ απογύμνωσε τον εαυτό της από τη δυνατότητα να υπάρξει αυθεντικά, μέσα στα φυσικά της γνωρίσματα, και δι’ αυτών να οδηγηθεί πέραν.» (σσ. 10-11).
«Λίγοι είναι οι μεγάλοι ποιητές που διάλεξαν να παρουσιάσουν την ομορφιά των δημιουργημάτων τους γυμνή, με τη λάμψη μόνο της αλήθειας τους. Ίσως ενίοτε να είναι και απαραίτητο το κράμα αυτό, ώστε η εκκωφαντική μουσική του αιωνίου να φθάνει πιο απαλή στ’ αυτιά των ανθρώπων.» (σελ. 39).
Σέλεϊ, Υπεράσπιση της Ποίησης, απόδοση Ιουλίτα Ηλιοπούλου, εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα, 1996.
Κι όπως λέει κι ο Σεφέρης: Ας κάνει κάτι κι ο αναγνώστης!
Χαιρετώ
Κώστας Ρεούσης