Ίσως ο κόσμος τελειώσει εδώ
Ο κόσμος ξεκινά στο τραπέζι της κουζίνας. Όπως και να ’χει, πρέπει να φάμε για να ζήσουμε.
Τα δώρα της γης προσφέρονται και ετοιμάζονται, στρωμένα στο τραπέζι. Έτσι ήταν από δημιουργίας κόσμου, κι έτσι θα συνεχίσει.
Διώχνουμε τις κότες και τους σκύλους μακριά από αυτό. Τα μωρά βγάζουν δόντια στις γωνίες του. Γρατζουνάν’ τα γόνατά τους από κάτω.
Είναι εδώ που τα παιδιά μαθαίνουν τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Σ’ αυτό κάνουμε άνδρες, σ’ αυτό κάνουμε γυναίκες.
Σ’ αυτό το τραπέζι κουτσομπολεύουμε, ανακαλούμε τους εχθρούς και τα φαντάσματα των εραστών μας.
Τα όνειρά μας πίνουνε καφέ μαζί μας καθώς κρατάνε τα παιδιά μας αγκαλιά. Γελούν με τους φτωχούς μας αποτυχημένους εαυτούς, γελούν και που ξαναστεκόμαστε στα πόδια μας στο ίδιο πάντα το τραπέζι.
Ετούτο το τραπέζι υπήρξε σπίτι στη βροχή, ομπρέλα στον ήλιο.
Πόλεμοι αρχίνησαν και έληξαν σε τούτο το τραπέζι. Είναι ένα μέρος απ’ τη σκιά του τρόμου να κρυφτείς. Ένα μέρος την τρομακτική για να γιορτάσεις νίκη.
Έχουμε γεννήσει σε αυτό το τραπέζι, κι ετοιμάσαμε τους νεκρούς μας γονείς για την ταφή.
Σε τούτο το τραπέζι τραγουδάμε τη χαρά και τη λύπη μας. Προσευχόμαστε για τον πόνο και τις τύψεις μας. Αναπέμπουμε ευχαριστίες.
Ο κόσμος ίσως τελειώσει στο τραπέζι της κουζίνας, ενώ γελάμε και κλαίμε, τρώγοντας την τελευταία μας γλυκιά μπουκιά.
Από τη συλλογή The Woman Who Fell From the Sky (1994)
Τούτο το πρωί προσεύχομαι για τους εχθρούς μου
Και ποιον αποκαλώ εχθρό;
Ένας εχθρός πρέπει ν’ αξίζει τον χαρακτηρισμό του.
Γυρνάω προς την κατεύθυνση του ήλιου και συνεχίζω να περπατώ.
Είν’ η καρδιά μου που ρωτάει, όχι το έξαλλο μυαλό.
Κι η καρδιά είν’ η μικρότερη ξαδέλφη του ήλιου.
Τα πάντα βλέπει και τα πάντα γνωρίζει η καρδιά.
Ακούει το θυμωμένο τρίξιμο των δοντιών ακόμα κι όταν αφουγκράζεται την ευλογία.
Η πύλη του μυαλού θα ’πρεπε ν’ ανοίγει μονάχα μέσα απ’ την καρδιά.
Ένας εχθρός που εισχωρεί, κινδυνεύει να γίνει φίλος.
Από τη συλλογή Conflict Resolution for Holy Beings: Poems (2015)
Επίμετρο:
Η Joy Harjo είναι Αμερικανίδα ποιήτρια, μουσικός και θεατρική συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1951 στην Τούλσα της Οκλαχόμα και ανήκει, από τη μεριά του πατέρα της, στη φυλή των Ινδιάνων Muscogee (ή Creek). Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές φυσιογνωμίες της δεύτερης γενιάς τής λεγόμενης Ινδιάνικης Αναγέννησης στη λογοτεχνία του τέλους του 20ου αι. Τον Ιούνιο του 2019 ανακηρύχτηκε Δαφνοστεφής Ποιήτρια (Poet Laureate) των ΗΠΑ, ενώ είναι η πρώτη φορά που τιμάται με αυτόν τον τίτλο αυτόχθονας λογοτέχνης/λογοτέχνιδα.
Έχει εκδώσει εννέα ποιητικές συλλογές και αρκετά θεατρικά και παιδικά βιβλία, ενώ το ημερολόγιό της με τίτλο Crazy Brave (2012) βραβεύτηκε από τον PEN Αμερικής. Διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο στη Δημιουργική Γραφή από το Πανεπιστήμιο της Άιοβα, ενώ έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της χώρας. Είναι, επίσης, μουσικός με πέντε άλμπουμ στο ενεργητικό της. Αυτή, μάλιστα, την περίοδο, τραγουδά και παίζει σαξόφωνο με το συγκρότημα Arrow Dynamics. Παράλληλα με τις βραβεύσεις για το λογοτεχνικό έργο της, διακρίθηκε και για τη μουσική της, όπως συνέβη τo 2009 όταν της απονεμήθηκε το Native American Music Award για την προσφορά της στη μουσική παράδοση του τόπου.
Η ποίησή της διαχέεται από το ιδιαίτερο πνεύμα της ινδιάνικης καταγωγής της, τη σύνδεση των αυτόχθονων Αμερικανών με τη φύση και τη λατρεία τους προς τη γη και τα πλάσματά της. Διαβάζοντας συνεπώς την ποίησή της, αντιλαμβανόμαστε πως το τρίπτυχο φύση-ζώο-άνθρωπος κατέχει δεσπόζουσα θέση στο έργο της, ενώ η γραφή της είναι άκρως συμβολιστική (π.χ. το άλογο, ζώο-σύμβολο των Ινδιάνων, συναντάται συχνά στην ποίησή της). Ωστόσο, η Harjo δεν επαναπαύεται σε αυτήν την υψηλή και βαθιά πνευματικότητα, αλλά με ένα θαυμαστό τρόπο κατορθώνει να την παντρέψει με την σκληρή πραγματικότητα της ζωής. Έτσι, μέσα από το έργο της (αλλά και μέσω της ακτιβιστικής της δράσης), πραγματεύεται θέματα που άπτονται της κοινωνικής δικαιοσύνης, της πολιτικής, της τέχνης και του φεμινισμού. Η ίδια, μάλιστα, σημειώνει ότι η ποίησή της δεν είναι άλλη από τη φωνή τόσο της ίδιας όσο και της φυλής της. Πυρήνα του έργου της αποτελεί, επίσης, η κατανόηση και η ερμηνεία του Εαυτού, πράγμα που επιτυγχάνεται μέσα από την ανίχνευση του ανθρώπινου ψυχισμού. Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός ότι ενώ ο ποιητικός λόγος της είναι κοφτός, μικροπερίοδος και με συχνές επαναλήψεις, εντούτοις η ποίησή της αποπνέει έντονη ευαισθησία.
Τέλος, να αναφέρουμε και την ιδιότητα της Harjo ως performer. Επικεντρώνεται περισσότερο στον ήχο πάρα στην εικόνα, συνδυάζοντας τις απαγγελίες της μαζί με τη δική της μουσική.
