Για
το «Βιογραφικό σημείωμα»,
της Ευσέβειας
Χατζηχαραλάμπους,
εκδόσεις θράκα, 2018
γράφει
η Φροσούλα Κολοσιάτου
H
Ευσέβεια Χατζηχαραλάμπους είναι
φιλόλογος και εργάζεται στη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση. Το «Βιογραφικό σημείωμα»,
εκδόσεις Θράκα, 2018 είναι η πρώτη ποιητική
συλλογή της. Πρόκειται για μια καλαίσθητη
έκδοση, διακοσμημένη με μια ενδιαφέρουσα
προσωπική φωτογραφία. Ο τίτλος «Βιογραφικό
Σημείωμα» σηματοδοτεί το περιεχόμενο
και είναι ο θεματικός κεντρικός άξονας
της συλλογής, η οποία αποτελείται από
τρεις ενότητες: 1) «Ο δρόμος με τις
λέξεις», 2) «Ο Αγαμέμνονας απλώνει το
χέρι» και 3) « Η μητέρα στον κύκλο».
Ολιγόστιχα ποιήματα,
έχουν τη δική τους φωνή και μια φυσική
και ισχυρή σύνδεση με τις αλήθειες της
ποιήτριας. Διαθέτουν γνωρίσματα του
ψυχικού της κόσμου με εικόνες ζωντανές
που καθρεφτίζουν το βαθύτερο είναι της.
Διαβάζοντας κάποιος αυτή την ποιητική
συλλογή έχει την αίσθηση ότι εισχωρεί
πίσω από τις λέξεις και διεισδύει στον
όμορφο κόσμο της.
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ
ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ’70 /εκεί
δεν είχα σπίτι /ένα κουβαδάκι με άμμο/
και καλούπωνα/ με μια άγρια τρυφερότητα/
τον ελάχιστο κόσμο μου/ ενώ μικροί
σκοτεινοί οιωνοί /άφηναν τις ψυχές τους/
μες στις παλάμες μου
Πρόκειται
για ποιήματα με συναισθηματική διαύγεια,
διαφάνεια και καθαρότητα, τα οποία
διακρίνονται για την αλήθεια και την
εσωτερικότητα τους. Είναι γραμμένα με
πρωτοτυπία και εξαιρετική ευαισθησία
ενώ η ποιήτρια κατορθώνει με το προσωπικό
της βίωμα να αγγίξει το οικουμενικό .
ήρθε
να με βρει/ ψιλή βροχή/μπόρα/ καταιγίδα/
η δική μου θαλασσένια μουσική
Αλλού:
γιατί
μ’ έκανες να ξέρω/ η επίγνωση πονά/ πιο
πολύ απ το πόνο
Ποίηση
σαφής και συγκεκριμένη, πυκνή και
εύστοχη. Πολύ κοντά στον λυρισμό, με
γυναικεία ευαισθησία, ευγένεια αισθημάτων
και εσωτερική ανθρωπιά . Είναι μια
κατάθεση ψυχής, μια ανθρώπινη γεωγραφία
όπου ο άνθρωπος και το τοπίο
αλληλο-προεκτείνονται.
ΚΙΝΗΜΕΝΟΙ
ΑΠ’ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ /ξεκινήσαμε
από πολύ μακριά/ ο τόπος μας ήταν άλλος/
τον περπάτησα με δέος/ πάνω στις φράσεις
του παππού/δεν ήταν αυτή η πατρίδα μας/
μακρινές θολές εικόνες/ διάνυσα
ακροπατώντας/ τις σιωπές το βλέμμα που
απέστρεφε/ τη συνοφρύωση της γιαγιάς/
το κλάμα της/ -ούτε κι αυτό δεν μπορούσε
να/ ευχαριστηθεί απαρατήρητη-/ κάναμε
το αντίστροφο ταξίδι / η ανάγκη/ δεν ήταν
ανάγκη για ψωμί/ ήταν ανάγκη για αγάπη/
γι’ αυτό μένει/ αλύτρωτη/μας ενώνει/
-όχι η πατρίδα
Μια
πρωτοπρόσωπη σε μεγάλο βαθμό ποίηση,
βιωματική και εξομολογητική. Δεν έχει
προσωπείο. Έχει πρόσωπο. Η ποιήτρια
γυμνώνει το πρόσωπο . Δεν το σκεπάζει.
Είναι το πρόσωπο του ανθρώπου που
στέκεται αντικριστά στον καθρέφτη και
δεν παραμορφώνεται. Η Ευσέβεια ξέρει
καλά την τέχνη να μεταδίδει συγκίνηση
με στίχους φορτωμένους από μνήμες,
αισθήματα, πρόσωπα, εικόνες και όνειρα.
Όπως: η ανάσα της γιαγιάς, οι φράσεις
του παππού, η απώλεια, η μητέρα, ο τόπος
, η θάλασσα, η χαμένη πατρίδα.
…/οι
τόποι που αγάπησα είναι μακριά/κάθομαι
εδώ περιμένοντας/ όσα δεν έρχονται/ ενώ/
οι απώλειες γίνονται/ -ξανά-/ ποτάμι//(τα
μαγικά χαλιά/ που φτιάχναμε στο τόπο
μας/ παππού/ στάχτες έγιναν/…
Οι
λέξεις παρούσες αυτοαναφορικές. Έχουν
μια οικειότητα στο κοίταγμα των
πραγμάτων, μνήμες και όνειρα το υλικό
τους.
…/το
πρωί βρίσκω χαραγμένες/ τις λέξεις τους
πόνους/ τους πόθους/ αγαπημένων ανθρώπων
…
Λόγος
οικείος. Με σεβασμό και τρυφερότητα
ενσωματώνει πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις,
αυτοβιογραφικά στιγμιότυπα. Είναι το
«ψωμί
βουτηγμένο στο γάλα», «το δάκρυ», « τα
μαγικά χαλιά»,
οι ψυχές των ανθρώπων που αγάπησε, τα
λόγια τους.
Όπως
λέει ο τίτλος της πρώτης ενότητας, είναι
«ο δρόμος με τις λέξεις». Ποίηση που
πατάει πάνω στις λέξεις.
οι
λέξεις έχουν ψυχή/ και ντρέπονται/πίσω
απ την πρώτη μια/ακολουθούν οι άλλες/σε
μια γραμμή/συγκινητικά εκτεθειμένες/
και
σε άλλο ποίημα:
σπάνε
σε συλλαβές /σε γράμματα/ με πειράζουν/
Τελικό
συμπέρασμα: πατρίδα είναι η Γλώσσα.
Είναι
ένα ταξίδι εσωτερικό, ένας ύμνος για τη
ζωή και η ποιήτρια καταφέρνει να παρασύρει
τον αναγνώστη μαζί της:
στη
θάλασσα/ κρύβεται /ο θεός/ μα εγώ είμαι/
στις λέξεις/ κλειδωμένη/
Η
ματιά της είναι καθαρή και η γλώσσα
διεισδυτική, χωρίς κεφαλαία και σημεία
στίξης. Υπάρχει μουσικότητα και
ποιητικότητα στον λόγο, ο οποίος έχει
ρυθμική διάταξη, ρυθμό- μέτρο. Ο ρυθμός
υπηρετεί την ευφωνία.
Στη
δεύτερη ενότητα « Ο Αγαμέμνονας απλώνει
το χέρι», η ποιήτρια χρησιμοποιεί το
μυθικό στοιχείο. Στο ποίημα «Προοίμιο
εκ των υστέρων» έχουμε μια καινοτομία.
Ο Αγαμέμνονας με το ποδήλατο- άρμα. Η
ποιήτρια αντιστρέφει καταστάσεις: ο
άκαμπτος Αγαμέμνονας με το παιδικό
ποδήλατο. To
άρμα, σύμβολο αριστοκρατικό του πολεμιστή
μετατρέπεται σε ένα παιδικό παιχνίδι
και ο Αγαμέμνονας σε παιδί. Τον ανατρέπει
και τον υποβιβάζει με τις πληγές να
παραπέμπουν στη σφαγή του. Το ποίημα
έχει διττή σημασία. Στη μια περίπτωση
έχουμε τον μυθικό Αγαμέμνονα σε άλλη
διάσταση και στην άλλη τον εμμονικό
άνθρωπο που η αδιαλλαξία του τον οδηγεί
σε ολοκληρωτική κατάρρευση.
ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ
/ο Αγαμέμνων/
στριμώχτηκε στο παιδικό του ποδήλατο/
άνοιξε τα χέρια-αγκαλιά επικίνδυνη-/
και ξεχύθηκε// κοιτώ με θλίψη/ την
απόσταση/ που πήραν/ όσα αγαπήσαμε/
Αγαμέμνονα// οι πληγές σου έχουν κάτι
οικείο/ κάτι αποτρόπαιο/ και κάτι παιδικό/
αυτοσχεδιάζω τους αίνους/ τους αφήνω
να πετάξουν ψηλά/ ανοιγοκλείνοντας/ τα
χάρτινα τσαλακωμένα φτερά τους/ ανάλαφρα
όπως/ τα παραμύθια που κάποτε φτιάξαμε/
και πιστέψαμε τυφλά
Η
τρίτη ενότητα είναι αφιερωμένη στη
μητέρα. «Η μητέρα στον κύκλο» είναι ο
τίτλος της τρίτης ενότητας. Ο κύκλος
είναι καταφύγιο στο οποίο τώρα πλησιάζει
ο φόβος του θανάτου.
στα
όνειρά μου είσαι νεκρή/έχω τόσο πενθήσει
/για σένα/… /και μόνο η βασανισμένη όψη
σου/ ν’ αγκομαχάς για λίγο αέρα/με ηρεμεί
/μητέρα
Μια
σειρά πράξεις στοιχειοθετούν όρια που
δικαιώνουν το θάνατο. Παντού η μορφή
της μάνας, η συγκίνηση, δυνατή και
πολύτιμη, μετατρέπεται σε αληθινή
ποίηση, αφοπλιστικά οικεία και μας
αγγίζει καθώς, το μεγάλο κενό που αφήνει
η απώλεια της μητέρας εμπλουτίζει το
νόημα της ζωής.
τη
βέρα και τα δαχτυλίδια σου, έμαθα/ με
δυσκολία τα έβγαλες/ πριν φύγεις απ’
το σπίτι// τα κοσμήματα/ που φορούσες/
μέσα στο διαφανές πλαστικό κυλινδράκι/
κάποιες τρίχες απ’ τα μαλλιά σου/
απέμειναν αγκριωμένες στο μέταλλο/
προσπαθούν/ να ενωθούν / να σχηματίσουν
το περίγραμμά σου/ τα χέρια σου// ψάχνουν
τη θέση τους// κι εγώ τη δική μου
και
σε άλλο ποίημα,
Ο
ΕΝΙΚΟΣ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΜΑΣ ΔΕΝ ΗΘΕΛΕ /δύσκολο
πράγμα η συνήθεια/ η μετάβαση από τον/
πληθυντικό/ στον ενικό//…// το εμείς στο
στόμα του πατέρα/ ακόμα κι όταν/ δεν
προφέρεται/ μένει ριζωμένο…
Τελειώνοντας,
θα ήθελα να σημειώσω ότι η ποιήτρια έχει
κατορθώσει να μας δώσει μια συλλογή
βαθιά ανθρώπινη και ευαίσθητη. Με την
προσωπική της μυθολογία, με τη δική της
ιδιαίτερη ποιητική και στοχαστική
εκφραστικότητα, τεκμηριώνει την
αναγκαιότητα της γραφής και συμμετέχει
στο συναρπαστικό ταξίδι της ποίησης.
——
το κείμενο εκφωνήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου
