Ανασκόπηση του 2024 της Θράκας
Άλλη μια δημιουργική χρονιά έφτασε στο τέλος της–είμαστε τόσο χαρούμενοι και περήφανοι που χαίρουμε της εμπιστοσύνης τόσων υπέροχων και δημιουργικών ανθρώπων, που προχωρήσαμε στην έκδοση συνολικά 29 βιβλίων για έτος 2024, αλλά και για την μεγάλη υποστήριξη των αναγνωστών μας, των κριτικών και του κοινού στις παρουσιάσεις βιβλίων. Θέλουμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας που οι ποιητικές μας εκδηλώσεις του 2024 έλαβαν τόση αγάπη. Ιδιαίτερα το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης (οργανωτική ομάδα: Θάνος Γώγος, Marija Dejanović, Αντιγόνη Καψάλη, Αφροδίτη Σερέτη, Σοφία Γουργουλιάνη, Λίνα Φυτιλή, Νικόλας Κουτσοδόντης, Νίκος Κατσαρός, Αργύρης Κόσκορος) ήταν μια υπέροχη εμπειρία, με σπουδαία ποίηση, μεγάλη προσέλευση κόσμου. Αυτή τη χρονιά επίσης, συνεχίσαμε με τον διεθνές πρόγραμμα λογοτεχνικών διαμονών συγγραφέων και μεταφραστών, Το καταφύγιο του Οδυσσέα 3, με ποιήτριες/ές από την Τσεχία, την Κροατία, την Ισπανία, τη Σλοβενία να επισκέπτονται την Λάρισα και αντίστοιχα Ελληνίδες/νες ποιήτριες/τες να επισκέπτονται τη Μάλτα, τη Σερβία και τη Σλοβενία.
Πολύ σημαντική για εμάς ήταν και η ανταπόκριση των ποιητών και του κόσμου που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις τις σχετικές με την υπεράσπιση των γυναικείων δικαιωμάτων, όπως το «Γυναίκες επί σκηνής: Βραδιά ανάγνωσης για την 8η Μαρτίου», σε συνδιοργάνωση με το Δίκτυο Γυναικών Συγγραφέων Κατά της Έμφυλης Βίας «Η φωνή της», καθώς και το πάνελ για τη γυναικεία γραφή στην 20η Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (οργ.: Βάγια Κάλφα).
Τέλος, τα Μπαζάρ Βιβλίου Θράκα&Friends Christmas Bazaar στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη (οργ. από τον Νικόλα Κουτσοδόντη), καθώς και στη Λάρισα (συνδιοργάνωση Αντιδημαρχία Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων), και στην Καρδίτσα (συνδιοργάνωση La Pruitta Art Studio) αποτέλεσαν τόπο συγκέντρωσης πάνω από 100 ταλαντούχων και διαφορετικών ποιητικών φωνών όλων των γενεών.
Είμαστε επίσης ευτυχείς που η ομάδα της Θράκας διευρύνθηκε φέτος – καλωσορίζουμε τη νέα μας επιμελήτρια βιβλίων Βάγια Κάλφα, καθώς και τους νέους αρθρογράφους του διαδικτυακού περιοδικού Θράκα: Γιώργο Κωνσταντίνο Μιχαηλίδη, Γιώργο Δρίτσα, Αργύρη Δούρβα, Νίκο Κουρμούλη και Αναστάσιο Μάριο Μιχαηλίδη.
Ολοκληρώνουμε τον κύκλο των αναφορών μας με τους τίτλους που εξέδωσαν οι Εκδόσεις Θράκα για το 2024:
- «Δέκα μήνες αυταρέσκειας», Λευτέρης Χονδρός
«Δέκα μήνες αυταρέσκειας» τιτλοφορείται η τρίτη ποιητική συλλογή τού Λευτέρη Χονδρού […] δεν αναγνωρίζει στην ατομικότητά του την ποιητική έκφραση ενός εμπειρικού γεγονότος και μόνο, αλλά μέσα από αυτήν (βλ. την ατομικότητα) οδηγείται στην καθολική ερμηνεία των βιωμάτων εντός τού αστικού τοπίου. Είναι, με άλλα λόγια, βαθιά εμποτισμένος με την αίσθηση του περιορισμού, των πλαισίων, των ταυτοποιήσεων, των ορίων που το εξωτερικό περιβάλλον θέτει εκ των προτέρων στον δημιουργό, ο οποίος καλείται τώρα πια, συμμετέχοντας ενεργά στην καθημερινή διεργασία τής πράξης (με ατομικό κ συλλογικό χαρακτήρα, αλληλένδετο και πολλαπλά δομημένο) να αναγνωρίζει εαυτόν στα πλέγματα της δικής του υπόστασης.
-Αντώνης Χαριστός
- «Εμείς και ο κόσμος», Τώνια Τζιρίτα Ζαχαράτου
H Τώνια Τζιρίτα Ζαχαράτου μας δίνει τη δεύτερη ποιητική της συλλογή, με τίτλο «Εμείς και ο κόσμος». Το δεύτερο βιβλίο της έχει έναν ανυποχώρητο λυρισμό, καθώς προοδευτικά καταβυθίζεται στο όνειρο και την παιδική ανάμνηση. Στο βιβλίο υπάρχει μια γλυκύτητα, μια απαλότητα για να παρουσιαστεί αυτή η δύσκολη θλίψη που προκαλεί το χάσμα/ ανάμεσα στη μνήμη/ και την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι σκληρή, στην καθημερινότητα, όπως λέει το ποιητικό υποκείμενο, συμβαίνει το εξής: «Μέσα στο σπίτι ήταν ένας κόσμος σαν αγκάθι/ σφηνωμένο στην πατούσα μιας αλεπούς,/ που κλαψούριζε, γρύλιζε και ξυνόταν, ώσπου για χάρη/ του κόσμου με ξέχασα».
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Tο υλικό δεν ευθύνεται μα της πτώσης το ύψος», Αλίκη Καμπέρη
Στο «Tο υλικό δεν ευθύνεται μα της πτώσης το ύψος» η Αλίκη Καμπέρη φτιάχνει ένα μινιμαλιστικό σύμπαν εξαιρετικής αφαιρετικότητας και απλότητας. Μέσα στο ποιητικό περιβάλλον του βιβλίου το ποιητικό υποκείμενο περιγράφει μικρές εικόνες αναδεικνύοντας την συναισθηματική τους ουσία. Το βιβλίο της Καμπέρη επαναφέρει τον μοντερνιστικό λόγο όπως ακριβώς είναι, καθημερινός και επείγων, συναισθηματικά και νοηματικά επεξεργασμένος ώστε να συγκινεί βαθιά τον αναγνώστη.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Έξζιτ», Γωγώ Πονηράκου (δεύτερη έκδοση)
Στο «Εξζιτ» της Γωγώς Πονηράκου αναζητάται αυτό το υπαρξιακό νόημα μέσα στο λίγο της ζωής, διαμέσου της ποίησης. «Τα έζησε όλα μέσα στο λίγο» ομολογεί στο ομώνυμο ποίημα για να καταλήξει ότι «oι άνθρωποι δεν μας μοιάζουν,/ έτσι όπως επιθυμούμε». Όλο το βιβλίο βοά την ανάγκη για αγώνα και πάλη, για φροντίδα και τρυφερότητα, για ανατροπή, όλο το βιβλίο επιμένει να ρωτά «Τι πόνος μεσολάβησε/ σαν άλλος αγγελιοφόρος/ για να τεθούν κάτω/ από τέτοιες δυνάμεις/ τα μύχια;»
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Οικόσιτοι διαμελισμοί», Έφη Ζωγράφου
Αν οι «οικόσιτοι διαμελισμοί» δεν διαβάζονται αποτρόπαιοι, αυτό οφείλεται στην περιγραφή της διαδικασίας της γραφής, ως πράξης αντίστασης σε μια πραγματικότητα, ως γέννας κάποιες φορές. Βέβαια, παραμένει η ένταση στην ποίηση, και η επιμονή του ποιητικού υποκειμένου να επιβιώσει μέσα από αντίξοες συνθήκες. Η θηλυκότητα προβάλλει κυρίαρχη και αποδίδει στη γραφή της Έφης Ζωγράφου την ιδιαιτερότητα και την επαγωγή από το ατομικό στο γενικότερο. Κοιλιά, μήτρα, ωοθήκες, εκκρίσεις στην υπηρεσία πολύσημης γέννας αλλά και στον έλεγχο, ή υπό τον έλεγχο, της φθοράς, του φόβου, της αγριότητας, του αδιεξόδου.
-Κούλα Αδαλόγλου
- «Το τέλος της θεραπείας», Σοφία Γουργουλιάνη
Το θεατρικό έργο της Σοφίας Γουργουλιάνη «Το τέλος της θεραπείας» χρησιμοποιεί την μορφή της αρχαίας ελληνίδας αστονόμου Αγλαονίκης. Η Αγλαονίκη έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. και για τη ζωή της γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Επειδή περνούσε ώρες να παρατηρεί τον ουρανό, ο λαός την νόμισε μάγισσα με ικανότητα να κατεβάσει στη γη τη σελήνη. Βασισμένη σε αυτό η Γουργουλιάνη χρίζει την ηρωίδα της μάγισσα/ηγέτιδα μιας ομάδας λατρείας της γονιμότητας, η οποία ταξιδεύει στον κόσμο (Σκωτία, Γερμανία, Αθήνα) και στον χρόνο (από τα προϊστορικά χρόνια στο σήμερα) δημιουργώντας μια οργιαστική πραγματικότητα και σύλληψη του κόσμου, αίροντας έτσι κάθε ταμπού και ηθικό σκάλωμα.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Μετείκασμα», Σωκράτης Καμπουρόπουλος
Σημείο 1ο – ατμόσφαιρα: οι στίχοι έχουν μία ήρεμη δύναμη, λιτοί αλλά και διακριτικά λυρικοί. Ακουμπούν στο τώρα και μαζί αποπνέουν μία κλασική ποιότητα, κάτι που νομίζω καθρεφτίζει την αναγνωστική ευρυμάθεια του ΣΚ και μαζί την 35ετή περίοδο που καλύπτει το βιβλίο. Αλλά πέρα από το σίγουρο κι ευφυώς απαλό χαρακτήρα των στίχων […] το βιβλίο διατρέχει μία ποιότητα φροντισμένης αισθητικής και αισθαντικότητας. Ίσως (και) γι’ αυτό το βρήκα τόσο απολαυστικό.
«…έρχεσαι με τον ήλιο / το πρωί / σαν αντανάκλαση στο / τζάμι / που ανοίγουμε / να μπει η θάλασσα…».
-Μαριάννα Πλιάκου
- «Σε αβαρές φαλτσέτο. Μουσικές και ιστοριούλες για σφύριγμα», Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Μέσα σε αυτή τη διάλυση του κόσμου η Χριστοδούλου επιστρέφει στην ενικότητα του εαυτού. Η ποιητική φωνή επιχειρώντας να ισορροπήσει, εκθέτει τις αγωνίες και τη μόνωση του ατόμου, στρέφεται στο μέσα κόσμο. Η πρωτοπρόσωπη γραφή μεταφέρει άμεσα το βίωμα του διασπασμένου μοναχικού υποκειμένου. […] Μένοντας στο ατομικό πεδίο, η φωνή εκφοράς διαρκώς δηλώνει την ξενότητά της προς τον κόσμο του ύστερου καπιταλισμού όπου κυριαρχούν οι παραλογισμοί του χρήματος και οι νόθες εικόνες του εαυτού: «Τι βρώμικες ελπίδες, τι υπερκέρδη,/Μας τρέφουν όπως τα χαρούπια τους χοίρους.[...] Όλοι παίζουμε χαρτιά με τους λύκους./Έχουμε όλοι αίμα στα χέρια μας.[…]Πού να κηδέψουμε τα πουλιά;» (Η συμμορία των αθώων» ο χαρακτηριστικός τίτλος του ποιήματος).
-Βαρβάρα Ρούσσου
- «Το βασίλειο της σκιάς», Αντώνης Μπαλασόπουλος
«Το βασίλειο της σκιάς», ως δυστοπικό έργο, εντάσσεται στο είδος της κριτικής δυστοπίας. […] Το βασίλειο της σκιάς μας μεταφέρει σε μια μεταποκαλυπτική Ελλάδα, που αν και τοποθετείται στο μέλλον […] οι συνθήκες είναι παρόμοιες με τις σύγχρονες, αλλά δραματικά επιδεινωμένες. Στην εναρκτήρια σκηνή, παρουσιάζεται μια ζοφερή εικόνα περιβαλλοντικής καταστροφής: αφόρητη θερμοκρασία, πυρκαγιές, διάβρωση εδάφους, πλημμύρες και κατολισθήσεις. Αυτό το περιβάλλον οδηγεί στον θάνατο την πλειονότητα των ζωντανών οργανισμών. Ο Μπαλασόπουλος γράφει: «Του Παναγή τα ζωντανά ψόφησαν ένα-ένα, κάθε μέρα κι από λίγα, απ’ τη δίψα και την ασιτία. Κακάριζαν και βέλαζαν και γρύλιζαν, καλώντας τον Θεό των ζώων μέχρι να τους φύγει η τελευταία πνοή στον καυτό αέρα».
-Τζιοβάνης Γεωργάκης
- «Τη γλώσσα της την πέταξαν στη γάτα», Αντωνία Μποτονάκη
Ενα είναι βέβαιο: Από τα ποιήματα της Αντωνίας Μποτονάκη δεν μπορείς να βγεις αλώβητος γιατί η ποίησή της είναι η νύχτα μας. Η ώρα, οι ώρες που «καταμεσής της σιωπής», όταν πια δεν είμαστε «ένα θαυμαστικό, ένα ερωτηματικό/ ή έστω ένα κόμμα» παρά «μονάχα μια τελεία», ξέρουμε πως «είναι η απουσία που θα μας περιγράψει». Ας αφήσουμε, λοιπόν, την ποίησή της να μας ταράξει συθέμελα μήπως και γίνει και η αυγή μας.
-Χριστίνα Οικονομίδου
- «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» Νικόλας Κουτσοδόντης
Με τις παράλληλες ιστορίες, την διεισδυτική παρατήρηση, τα πολλά διαφορετικά πρόσωπα, εισάγει ένα είδος εκφραστικού ελιγμού που ανοίγει περισσότερους χώρους μέσα στο ποίημα, που μετακινεί τη θέση- στάση του γράφοντος, εισάγει παράλληλα ρεύματα λόγου και επιχειρημάτων. Η ποίηση που ενσωματώνει αυτές τις μετατοπίσεις, ακόμα κι αν έχει ως σημείο εκκίνησης το προσωπικό αφηγηματικό στοιχείο, κλονίζει μάλλον παρά χαϊδεύει τις δεδομένες πεποιθήσεις, τις κρυφές προσδοκίες για επιβεβαίωση της κοινοτοπίας που ορίζει λίγο πολύ το ανθρώπινο είδος.
-Κατερίνα Ηλιοπούλου
- «Οι ψυχές των ψαριών», Σάντι Βασιλείου
[B]λέπουμε την ταύτιση της ποιήτριας με τα φυτά που κομματιάζονται μέσα σε ξένα σαγόνια, απεμπολώντας καίρια την αρχική μορφή τους. Κατά παρόμοιο τρόπο και αυτή προσπαθεί να μη δίνει πρόσφορο έδαφος, σαν «άγονη γη», στους σπόρους της ερωτικής έλξης, προστατευμένη από τον κατακερματισμό. Σαν πανάρχαια θεά λοιπόν, όπως πιστευόταν στα πιο σκοτεινά βάθη των αιώνων ότι ήταν η ίδια η γη, θέλει να απαγκιστρωθεί από τα δεσμά των στατιστικών και των «πρέπει» που τις έχουν εντοιχίσει εκτός της οι κοινωνικές νόρμες (βλ. ποίημα «αδυναμία») και να γίνει ένα με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο.
-Γιώργος Δρίτσας
- «Κερματοδέκτης», Κωνσταντίνος Παπαργύρης
Ο «Κερματοδέκτης» είναι η τρίτη ποιητική συλλογή του Λαρισαίου εικαστικού Κωνσταντίνου Παπαργύρη. Τι συνιστά, όμως, αυτός ο κερματοδέκτης; «Ως και του κερματοδέκτη η στερνή δεκάρα/ σωτήριο τάχα ψιχίο/ ξάφνου εχάθη/ μα τώρα σώπα/ τώρα πάψε/ σκέψου και δες / γείρε να θαυμάξεις», λέει το ποιητικό υποκείμενο, απευθυνόμενο στο σημαντικό του άλλο, το πρόσωπο με το οποίο είναι ερωτευμένος. Η τρίτη ποιητική συλλογή του Παπαργύρη τελικά προτείνει στο άτομο που αγαπά και σε όλους μας να σωπάσουμε και να θαυμάξουμε κι εύχεται να μας «προστατεύει η ευψυχία της ποιήσεως».
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Θραύσματα ψυχής», Ηλίας Χρ. Διαμαντής
Η συλλογή διηγημάτων, που αυτή τη στιγμή κρατάς στα χέρια σου, στην ουσία είναι μερικά κομμάτια της ψυχής μου, έτσι όπως αναδύονται ανεξέλεγκτα, άτσαλα, θρυμματισμένα από τα βάθη της. Κυρίως, όμως, αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας που κτίζεται πάνω σε αυτά τα σκορπισμένα θραύσματα. Προσπάθησα να τα τοποθετήσω σε κάποια σειρά, ξεκινώντας από την γέννηση και καταλήγοντας στον θάνατο, έχοντας ως ενδιάμεσους σταθμούς την παιδική περίοδο, την εφηβεία, την μετέπειτα πορεία. Προσδοκώ τα θρύψαλα αυτά να κάνουν τους παλαιότερους να θυμηθούν, τους νεότερους να γνωρίσουν και όλους μαζί να μας προβληματίσουν.
- «Ιμπρεσάριος αλλόκοτων καλλιτεχνών», Ελευθερία Τσίτσα
Ακόμα, όμως, στις πιο δυνατές στιγμές του βιβλίου, το τέλος ενός έρωτα γίνεται πίνακας που κρύβεται πίσω από το πορτρέτο της νέας ερωμένης και πραγματικά αυτή η κάλυψη, το γεγονός του τέλους κάτι όμορφου και της αντικατάστασης του με κάτι άλλο, συνιστά διαχρονικά ένα από τα μεγάλα θέματα της ποίησης. Με ποικιλία θεματική, έντονη διακειμενικότητα και διακριτικές αλλά παρούσες καταφυγές στο όνειρο και το φανταστικό, το παιχνιδιάρικο, η Ελευθερία Τσίτσα δίνει ένα πλούσιο και μελετημένο ποιητικό έργο για πολλές αναγνώσεις.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Άκατα μάκατα σουκουτού έτοιμο το χαϊκού», Ελένη Αναστασοπούλου
Το «άκατα μάκατα σουκουτού έτοιμο το χαικού» είναι το δεύτερο ποιητικό βιβλίο της Θεσσαλής συγγραφέα Ελένης Αναστασοπούλου και την φορά αυτή είναι χαϊκού για παιδιά. Χωρισμένο, λοιπόν, σε τέσσερις ενότητες, βάσει των τεσσάρων εποχών του έτους, ξεκινώντας με τον χειμώνα («Γάντια και σκουφί/ κάπα, μπότες και ραβδί! / Να, ο χειμώνας») και καταλήγοντας στο φθινόπωρο («Το συννεφάκι/ ποτιστήρι τ’ ουρανού/ ομπρέλα κρατώ»), με ένα σωρό ζωάκια, αντικείμενα, καταστάσεις που απεικονίζουν την εκάστοτε εποχή, το βιβλίο αυτό δίνει κάθε φορά την γεύση, την ελαφράδα, τη ζεστασιά των χρωμάτων και την αθωότητα τους, ώστε ακόμα ακόμα να ανάψουν στους μικρούς αναγνώστες την ανάγκη να γίνουν οι δημιουργοί των ολόδικών τους χαϊκού.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Ο συλλέκτης των Κυριακών», Marko Pogačar (Μτφ. Νικόλας Κουτσοδόντης)
Ο Marko Pogačar είναι ένα θαύμα – δεν είναι απολύτως σαφές από πού και πώς προέκυψε – είναι απλώς προφανές ότι βρίσκεται εδώ ανάμεσά μας, στο κέντρο μας. Πόσο υπέροχα ανακαλεί την πυκνότητα της μνήμης, στοχεύει στο σώμα του αναγνώστη, στο διάσπαρτο μικκύλιο του. Ο συγγραφέας είναι φρικτός αδελφός των άλλων μεγάλων ποιητών που υπήρξαν οδηγοί του, βαθμολογεί το φως. Με τον Πόγκατσαρ όχι μόνο η κροατική, αλλά και η παγκόσμια ποίηση ενισχύει τη μεγάλη δεντροκορυφή της.
–Tomaž Šalamun
- «Απομεινάρια μιας άλλης εποχής», Nikola Madžirov (Μτφ. Ελευθερία Τσίτσα)
Ο Nikola Madžirov, μία από τις ισχυρότερες φωνές της σύγχρονης ευρωπαϊκής ποίησης, γράφει με βαθύ λυρισμό, διορατικότητα και πρωτοτυπία. Στη συλλογή του Απομεινάρια μιας άλλης εποχής, διερευνά την ιστορία της πατρίδας του στα Βαλκάνια αλλά και τις έννοιες του καταφυγίου και της νομαδικής ζωής, επιδεικνύοντας ακούραστη, αέναη ευφυΐα.
– BBC (Ηνωμένο Βασίλειο)
- «Σε ένα βαθύ νήμα αίματος», Ledia Dushi (Μτφ. Alma Braja)
Η ποίηση της Λέντια Ντούσι έγινε γνωστή στο αλβανικό κοινό στις αρχές της δεκαετίας του ’90. […] Μεταφρασμένη και δημοσιευμένη σε διάφορες γλώσσες, σε περιοδικά, ανθολογίες και σε ανεξάρτητες εκδόσεις, συμμετέχοντας σε διάφορα φεστιβάλ ποίησης, η ποίησή της είναι, τουλάχιστον, ένα σαφές σημάδι της ύπαρξης ενός ποιητικού σύμπαντος που δεν περιορίζεται από κανένα παραδοσιακό, ιδεολογικό ή πολιτισμικό προκαθορισμό. Το παγκόσμιο, η ελευθερία και η αναδημιουργία ενός ειδικού αναφορικού συστήματος την προσδιορίζουν.
–Alma Braja
- «Λεπτολογίες», Alma Braja
Πάντοτε ο δημιουργικός άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα τρομακτικό και ρητορικό ερώτημα: μπορούμε να ανακαλύψουμε αυτό που ξέρει ο Χρόνος που εμείς δεν ξέρουμε…; Η πραγματική ποίηση είναι οπτική: τέτοια είναι η ποίηση της Alma Braja. Έχει αυτή την έγνοια στην ποίησή της, να μπορέσει να αποκαλύψει αυτά που ξέρει ο χρόνος, και όσα λίγα ξέρει από όσα ξέρει ο Χρόνος, να είναι το απόσταγμα της ποίησής της. […] Αυτό ακριβώς το ταξίδι, αυτή η προσέγγιση, της καθόδου των πάντων μέσα σε ένα γήινο τοπίο, είναι που κάνει την ποίηση της Alma Braja, αληθινή ποίηση.
–Dr. Ledia Dushi
- «Χαλκομανία», Νικόλας Κουτσοδόντης (δεύτερη έκδοση)
Η «Χαλκομανία» του Νικόλα Κουτσοδόντη […] στέκει ανάμεσα σε έργα άλλων σύγχρονων ποιητών που συγγενεύουν μέσα από την οπτική του παιδικού ρεαλισμού, που προκύπτει ως άμβλωση από τον κόλπο του υπερρεαλισμού, αρνούμενος την αυστηρότητα της πατρότητάς του, προσεγγίζοντας δε την μητρότητα του ρεαλιστικού πόνου. […] Mέσα στην πόλη του Κουτσοδόντη παρόν, παρελθόν και μέλλον συμπλέκονται στις γωνίες των οδών, αναιρώντας τελικά τον ρεαλιστικό χρόνο για να εγκαθιδρύσουν τον συναισθηματικό, τον τρόπο δηλαδή που ο ψυχισμός δομεί τον εμπειρικό τόπο με κριτήριο την ηδονή και τον πόνο. Έτσι παλιότερες εμπειρίες, αλλά ευχάριστες, φαίνονται κάποτε εγγύτερες, ενώ άλλες πιο σύγχρονες, αλλά επίπονες, εκτοπίζονται, όπως συμβαίνει και στην ψυχική δομή ενός παιδιού.
-Αλέξανδρος Τιχομίρ
- «Δεν απομένει τίποτα πια για να χάσουμε», Najwan Darwish (Μτφ. Δημήτρης Αγγελής)
Ο Παλαιστίνιος ποιητής Ναζουάν Νταρουίς (Ιερουσαλήμ, 1978) είναι από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της νέας αραβικής ποίησης. Η ποίησή του, μαχητικά προσηλωμένη στα δίκαια του παλαιστινιακού λαού αλλά συγχρόνως στοχαστική και κάποτε ειρωνική, χαρακτηρίζεται από διαύγεια και αμεσότητα. […] O Νταρουίς είναι σαφέστατα ποιητής πολιτικός, ποιητής του τραύματος και της εξορίας, εξωτερικής και εσωτερικής, ποιητής κατ’ ανάγκην κοσμοπολίτης αφού δεν έχει δική του χώρα, αλλά τη διεκδικεί. […] Η ποίησή του στηλιτεύει το άδικο, καταδικάζει την Κατοχή, τους δολοφόνους, τους σπιούνους και τους δήμιους, την ίδια στιγμή όμως μιλάει για συγκεκριμένα γεγονότα και δημιουργεί δικά της σύμβολα· όπως αρμόζει στην αυθεντική τέχνη, δεν εκτρέφει το μίσος, είναι ποίηση αντισιωνιστική αλλά όχι αντισημιτική.
–Δημήτρης Αγγελής
- «Χαρτογράφηση», Γεωργία Τσουκαλοχωρίτη
Χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες, από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, το ποιητικό υποκείμενο αρχίζει με την ποιητική του ανατολή, που είναι και η γέννηση στο πρώτο ποίημα, και τελειώνει με την δύση του. Η οπτική του είναι εκείνη της θηλυκότητας, όπως ενηλικιώνεται μέσα σε έναν κόσμο όπου «Οι αρσενικοί γιατροί είπαν πως πρέπει να φορέσω σίδερα» και αναφέρει «Να μην ακούγομαι/ αλλιώς/ όταν θα μεγάλωνα/ -όταν θα γινόμουν γυναίκα- / θα προκαλούσα». Η απειλή από τα αγόρια που παραμονεύουν, η προβιά του λύκου στο σχολείο όπου «τα αγόρια με μύρισαν και με πήραν για όμοιο τους» και αρκετές άλλες στιγμές στο βιβλίο μαρτυρούν την πατριαρχική συνθήκη του φόβου σε έναν κόσμο κυριαρχούμενο από την αρρενωπή εξουσία.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Πεσάχ», Μαρία Ρέστα
Η ποιητική συλλογή «Πεσάχ» είναι η πρώτη της ιατρού Μαρίας Ρέστα. H αφήγηση του ποιητικού υποκειμένου αφορά το τέλος ενός έρωτα, πιο σωστά την διαχείριση των συνεπειών αυτής της τραυματικής διακοπής που υφίσταται το άτομο που μας μιλά, την αναπόληση, την ενθύμηση και πιο πολύ ακόμα, το πένθος του τέλους μιας σχέσης. Μια άλλη σημαντική πτυχή του βιβλίου είναι η σωματικότητα, που είναι διαρκής, αλλά και η λαχτάρα για το απών κορμί, για την οσμή, τη γεύση του, τη θερμότητα του. Αυτή ακριβώς η σωματικότητα είναι που χαρίζει στο βιβλίο μερικούς από τους πιο δυνατούς και ανθρώπινους στίχους του.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «91 ημέρες», Βικτώρια Τσιόκου
Στο πρώτο της ποιητικό βιβλίο «91 ημέρες» η Βικτώρια Τσιόκου γράφει για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, του πατέρα. Σε όλο το βιβλίο, μέρα τη μέρα, το ποιητικό υποκείμενο περνάει τα στάδια πένθους, από την άρνηση ως τον θρήνο και τελικά την σωματοποίηση του πόνου, όταν «Το στομάχι μου δηλαδή στενοχωριέται». Ποίημα το ποίημα κουβεντιάζει με τον χαμένο πατέρα, τον καλεί πίσω, θυμάται ιστορίες τους, ζηλεύει τους περαστικούς που έχουν την πολυτέλεια να χαίρονται ακόμα τον μπαμπά τους.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Μισοφέγγαρα», Ηλίας Κεφάλας
Πάντοτε στην ποιητική εργασία του Ηλία Κεφάλα πρωταγωνιστεί η φύση, και μέσω αυτής διερευνώνται τα βαθύτερα ερωτήματα της ζωής. Ταύροι που προσηλώνονται στο αόριστο, αγελάδες που μασούν το άπειρο, κουτσουπιές στη μέση του βούρκου, η μοναξιά μέσα στο χιόνι και όπως τα βράχια τη μεταφέρουν από βουνό σε βουνό, σκέψεις για τον χρόνο που σπαταλιέται οι οποίες δίνονται με αφορμή τη βροχή «Τί κέρδισε; ὅλη τὴ μέρα χασομέρισε πλένοντας ἡ βροχὴ τὸ σκιάχτρο», αλλά και πολλά άλλα ζώα, στοιχεία, η φύση συνολικά, συμβολοποιούν την ανθρώπινη κατάσταση κι άλλοτε το ποιητικό υποκείμενο μιλά με αμεσότητα για τον άνθρωπο. Η ποίηση του Ηλία Κεφάλα είναι μια σπουδαία λυρική στιγμή της σύγχρονης εγχώριας τέχνης που μας διδάσκει πολλά για τους εαυτούς και τις ζωές μας.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Μαζιμόνες», Χρηστίνα Καλλιρρόη Γαρμπή
Στη δεύτερη ποιητική της συλλογή «μαζιμόνες», η Χρηστίνα Καλλιρρόη Γαρμπή εξετάζει ζητήματα σχεσιακότητας των θηλυκών υποκειμένων, το οικείο, αυτό το παράδοξα περίπλοκο και αντιφατικό της συνύπαρξης των ανθρώπων, κυρίως ερωτικής. Το ποιητικό υποκείμενο περιγράφει τον χώρο της συνύπαρξης, κυρίως εσωτερικό, το σπίτι όπου τα πλάσματα της αφήγησης ζουν την κοινή ζωή τους, αλλά και την νέα οικογενειακότητα μεταξύ ομόφυλων γυναικών, κι εδώ κυριαρχεί, θα λέγαμε, η συχνά αναφερθείσα στα ποιήματα συνθήκη του ήρεμου. Πάνω απ’ όλα όμως, είναι ένα βιβλίο που προτάσσει την ανάγκη για ένωση, στην εποχή των αδιαχείριστων ατομικών τραυμάτων και της φυγής, και τολμά να ονειρευτεί το: «Αντί να κλείνουμε τις σχέσεις /θα κλείνουμε τις λύπες».
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Κουνούπι τίγρης», Παύλος Ανδρέου
Στην δεύτερη ποιητική του συλλογή «Κουνούπι τίγρης», ο βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη στην Κύπρο Παύλος Ανδρέου εξελίσσει την τεχνική του με τα αλληγορικά και καυστικά του ποιήματα. Περιπαικτικός και δηκτικός, με μια πολύ ιδιαίτερη διαχείριση του λυρικού του υλικού, ο Ανδρέου μιλά από την θέση ενός νέου, πτυχιούχου νομικής, που βλέπει μπροστά του έναν κόσμο χωρίς μέλλον, όπου η σύγκρουση ανθρώπου και φύσης έχει οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια για το αύριο του πλανήτη. Για το ποιητικό υποκείμενο ο ποιητής «μπροστά στην ερημιά της προσοχής /κομμάτιασε τα φώτα της ψυχής του /σε μια κοιλάδα ψεμάτων /μπαζωμένη» και αληθινά μπροστά σε αυτό το μπάζωμα η ποίηση είναι το μοναδικό καταφύγιο.
-Νικόλας Κουτσοδόντης
- «Αριθμομνήμων», Μιχάλης Θεοδώρου
Το βιβλίο «Αριθμομνήμων» του Μιχάλη Θεοδώρου κέρδισε το Βραβείο Θράκα για το έτος 2024. Το έργο του Θεοδώρου είναι γραμμένο με μια μοναδική συγγραφική οπτική, ώριμη και αναγνωρίσιμη φωνή και με ένα προσεκτικά δουλεμένο και επιμελημένο τρόπο. Μόλις κυκλοφόρησε και σύντομα θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία.
