Τζούρες ποιητικού ρεαλισμού
Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας
Για το: Δημήτρης Τζάνογλος, Λίθοι προς χρήση, εκδ. Έναστρον, Αθήνα 2024
Μέσα στα σκοτεινά σοκάκια των αστικών κέντρων, μέσα στα αυλάκια των υπονόμων και τις εξώπορτες των μικρών μπαρ κρύβεται μια αλήθεια. Μια αλήθεια συλλογική μα και απόλυτα προσωπική. Μια αλήθεια που αφορά έναν τρόπο ζωής, μια πνοή που τυλίγει τις ασφάλτους που ζέχνουν κάτω από τις ρόδες των αμαξιών, σαν ξεχασμένες δημόσιες τουαλέτες σε επαρχιακό δρόμο. Η ποίηση εμπεριέχει αυτή την αλήθεια μετουσιώνοντάς την σε τέχνη ή έτσι τουλάχιστον θα έπρεπε να γίνεται. Καθώς η ποίηση πρέπει να αφορά, επίσης, και την ανθρώπινη κατάσταση ως έχει, μη αποτελώντας σε καμία περίπτωση μια μέθοδο εξευγενισμού.
Πάνω σε αυτήν τη λογική κινείται η πρώτη ποιητική συλλογή του Δημήτρη Τζάνογλου, Λίθοι προς χρήση (εκδ. Έναστρον, Αθήνα 2024), μετά την επιτυχημένη ενασχόλησή του με την πεζογραφία, στο ίδιο πάντα στυλ και τρόπο έκφρασης και προφανώς με την ίδια λογική, με το βιβλίο του, Στον ιστό (εκδ. Κυψέλη, Αθήνα 2020). Ποίηση γραμμένη με πόνο και με αγάπη χωρίς απόλυτες βεβαιότητες και υποκριτικές υπερβατολογίες με μπερδεμένα – δήθεν – «υπερρεαλιστικά» νοήματα, μια ποίηση για τη ζωή, το βρώμικο χώμα των πλατειών και τον καθημερινό αγώνα για επιβίωση μέσα στη σύγχρονη κοινωνία. Μια επιβίωση που βασίζεται και στηρίζεται στην ίδια την αυτεπίγνωση του ατόμου, όπως, θα δούμε, απειλώντας το βέβαια ανά πάσα στιγμή να το συνθλίψει.
Ξεκινώντας, κάπως αντίστροφα, από το ομώνυμο ποίημα της συλλογής, που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, καταλαβαίνουμε τη φιλοσοφία του συγγραφέα. Η ζωή είναι ένας αγώνας γεμάτος λάθη και αποφάσεις που οδηγούν σε κινδύνους και αμοιβαίες πράξεις που ανοίγουν βαθιές πληγές στις καρδιές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο άνθρωπος ως θύμα και θύτης κάθε άλλο παράς «άγιος» είναι. Ο παράδεισος των πιστών εξάλλου φαντάζει κάτι μακρινό ενώ η κόλαση είναι το πραγματικό μας σπίτι («μου αρέσει η κόλαση» – βλ. ποίημα «Παράδεισος και κόλαση»), η πραγματική όαση όπου ο άνθρωπος μετατρέπεται σε άνθρωπο και όχι σε μια θεωρητική ιδέα για τον άνθρωπο.
Ένα νέο κλίμα διαμορφώνεται. Οι εποχές περνάνε και οι εορτές μαζί με τις προσδοκώμενες διακοπές φαντάζουν, στα αστικά κέντρα του ανελέητου ψυχολογικού αυτομαστιγώματος, μια αχρείαστη λεπτομέρεια, που όμως δίνει ένα μικρό σταθμό αυτεπίγνωσης στην άνοια των ημερών. Νέα μέρη, νέοι φίλοι, νέοι ερωτικοί σύντροφοι, νέες απολαύσεις και καταχρήσεις, που όμως δεν σε κάνουν λιγότερο δυστυχισμένο αλλά αντιθέτως, ως απόρροια της δυστυχίας τα αναζητάς – πέρα από τα καταναλωτικά χαμόγελο των διαφημίσεων και των social (βλ. ποίημα «Απορία»). Μέσα σε αυτή την κατάσταση η ποίηση αποτελεί μια «διαφυγή» (βλ. ποίημα «Διαφυγή») μια πικρή παρηγοριά για κάθε φορά που κοιτάς στο καθρέπτη το πρόσωπό σου, αυτόν τον αιώνιο άγνωστο απέναντί σου, για κάθε φορά που ο εαυτός σου φαντάζει τόσο ψεύτικος, όπως οτιδήποτε βλέπεις με τους γυάλινους υγρούς γλόμπους κάτω από το μέτωπό σου.
Κλείνοντας, όπως καταλαβαίνουμε, ο συγγραφέας επενδύει σε αυτό που γνωρίζει καλά, όπως και όλοι μας κατά βάθος, ασχέτως αν κάθε φορά φοράμε ένα υποκριτικό χαμόγελο γεμάτο σελοτέιπ στα σπασίματά του και αυτό δεν είναι άλλο από την πραγματικότητα ως έχει. Μια ποίηση με τζούρες ρεαλισμού, σαν μια μοναχική προσευχή των δρόμων, όπου μας φέρνει στο μυαλό τον στίχο του Λεξ: «μιλάμε μόνοι μας σα βραδινή προσευχή» (από το κομμάτι «Μια τζούρα ρεαλισμού»).
Απορίες
Ξέρεις πώς είναι
Να πάει να σπάσει η καρδιά σου
Ενώ λίγους μήνες πριν
Έσπαγε το κρανίο σου
Ξέρεις πώς είναι
Να χορεύει μία πεταλούδα μονίμως μέσα σου.
Ξέρεις πώς είναι
Να σου χτυπάει την πόρτα η κατάθλιψη
Και τελικά να σπάει την πόρτα
Μια υπέροχη κατάληψη
Ξέρεις πώς είναι
Να κάνεις ρυτίδες
Από ένα μόνιμο
Χαμόγελο.
Μάλλον ξέρεις.
Εγώ
Τώρα το μαθαίνω
Σωστά
Ο Γιώργος Δρίτσας γεννήθηκε το 1994 στην Κόρινθο. Είναι απόφοιτος του Φ.Π.Ψ. (Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Ψυχολογία) της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, στο οποίο και συνέχισε τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές του. Το 2016 εξέδωσε την ποιητική συλλογή Η ηχώ του Ζαρατούστρα, σε μορφή αυτοέκδοσης, ενώ από τις εκδόσεις Οδός Πανός κυκλοφορούν οι, κοινής θεματικής, ποιητικές συλλογές του σκιά θανάτου (2022) και το ματωμένο όνειρο (2023), με παλιά και νέα ποιήματά του. Ποιήματα και διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε διαδικτυακά και έντυπα περιοδικά και ανθολογίες.
