Tο φετινό Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης φιλοξένησε τον Βορειομακεδόνα ποιητή Nikola Madžirov.
Μετάφραση: Ελευθερία Τσίτσα
Πατρίδα
Ζούσα στις παρυφές της πόλης
σαν φανοστάτης που τη λάμπα του
κανείς δεν αλλάζει.
Ιστοί αράχνης συγκρατούσαν τους τοίχους,
και ο ιδρώτας τα σφιχτοπλεγμένα χέρια μας.
Έκρυβα το αρκουδάκι μου
σε εσοχές χοντροφτιαγμένων πετρότοιχων
κι έτσι το έσωζα από τα όνειρα.
Μέρα νύχτα ζωντάνευα το κατώφλι
επιστρέφοντας σαν μέλισσα που
πάντα επιστρέφει στο προηγούμενο λουλούδι.
Ήταν καιρός ειρήνης όταν έφυγα από την πατρίδα:
το δαγκωμένο μήλο δεν είχε μαυρίσει,
στο γραμματόσημο ένα παλιό ερημωμένο σπίτι.
Από γεννησιμιού μου μεταναστεύω σε γαλήνια μέρη
και τα κενά κολλημένα κάτω απ’ τα πόδια μου
όπως το χιόνι που δεν γνωρίζει αν ανήκει
στη γη ή στον αέρα.
Σκιές μάς προσπερνούν
Θα συναντηθούμε μια μέρα,
όπως ένα χάρτινο καραβάκι και
ένα καρπούζι που παγώνει στο ποτάμι.
Η αγωνία του κόσμου θα
μας συντροφεύει. Οι παλάμες μας
θα κρύβουν τον ήλιο και θα
πλησιάσουμε ο ένας τον άλλο κρατώντας φανάρια.
Μια μέρα, ο άνεμος δεν
θα αλλάζει κατεύθυνση.
Η σημύδα θα ρίχνει τα φύλλα της
στα παπούτσια μας στο κατώφλι της πόρτας.
Οι λύκοι θα κυνηγούν
την αθωότητά μας.
Οι πεταλούδες θα αφήνουν
τη σκόνη τους στα μάγουλά μας.
Μια ηλικιωμένη θα αφηγείται ιστορίες
για εμάς στην αίθουσα αναμονής κάθε πρωί.
Ακόμα κι αυτό που λέω τώρα έχει
ήδη ειπωθεί: περιμένουμε τον άνεμο
σαν δυο σημαίες σε ένα σύνορο.
Μια μέρα κάθε σκιά
θα μας προσπερνά.
Δεν ξέρω
Μακριά είναι όλα τα σπίτια που ονειρεύομαι,
από μακριά ακούγεται η φωνή της μητέρας μου
που με καλεί για βραδινό, όμως εγώ τρέχω στα σιτοχώραφα.
Είμαστε μακριά όπως η μπάλα που αστοχεί στο τέρμα
και κατευθύνεται στον ουρανό, είμαστε ζωντανοί
σαν το θερμόμετρο που είναι ακριβές μόνο όταν
το κοιτάζουμε.
Η μακρινή πραγματικότητα με ρωτά κάθε μέρα
όπως ο άγνωστος ταξιδιώτης που με ξυπνά στη μέση της διαδρομής
λέγοντας Αυτό είναι το σωστό λεωφορείο;
και απαντώ Ναι, αλλά εννοώ Δεν ξέρω,
δεν ξέρω τις πόλεις των παππούδων σου
που θέλουν ν’ αφήσουν πίσω όσες αρρώστιες ανακαλύφθηκαν
και τις θεραπείες που φτιάχτηκαν με υπομονή.
Ονειρεύομαι ένα σπίτι στον λόφο των επιθυμιών μας,
από όπου θα βλέπω τα κύματα της θάλασσας να αποτραβιούνται
το καρδιογράφημα των πτώσεων και των ερώτων μας,
τους ανθρώπους που πιστεύουν για να μη βουλιάξουν
και βαδίζουν για να μην ξεχαστούν.
Μακριά είναι όσες καλύβες μάς προστάτεψαν από την καταιγίδα
και από την οδύνη της ελαφίνας όταν πέθαινε μπροστά στα μάτια
των κυνηγών
που ένιωθαν περισσότερο μοναξιά παρά πείνα.
Η μακρινή στιγμή που η κάθε μέρα με ρωτά
Αυτό είναι το παράθυρο; Αυτή είναι η ζωή; και απαντώ
Ναι, αλλά εννοώ Δεν ξέρω, δεν ξέρω αν
τα πουλιά θ’ αρχίσουν να μιλούν, δίχως να προφέρουν τη λέξη Πόλεμος.
Είναι ταχύς ο αιώνας
Είναι ταχύς ο αιώνας. Αν ήμουν άνεμος
θα είχα ξεφλουδίσει τον φλοιό των δέντρων
και τις προσόψεις των κτιρίων στις παρυφές.
Αν ήμουν χρυσός, θα με είχαν κρύψει σε κελάρια,
στο εύθρυπτο χώμα και ανάμεσα σε σπασμένα παιχνίδια,
θα με είχαν ξεχάσει οι πατέρες,
και οι γιοι τους θα με θυμούνταν για πάντα.
Αν ήμουν σκύλος, δεν θα φοβόμουν τους
πρόσφυγες, αν ήμουν φεγγάρι
δεν θα έτρεμα τις εκτελέσεις.
Αν ήμουν ρολόι τοίχου
θα είχα καλύψει τις ρωγμές στον τοίχο.
Είναι ταχύς ο αιώνας. Επιβιώνουμε μετά από ασθενείς σεισμούς
κοιτάζοντας στον ουρανό, όχι στο χώμα.
Ανοίγουμε τα παράθυρα για να μπει ο αέρας
των τόπων που δεν επισκεφθήκαμε ποτέ.
Πόλεμοι δεν υπάρχουν,
αφού κάποιος πληγώνει την καρδιά μας κάθε μέρα.
Είναι ταχύς ο αιώνας.
Ταχύτερος από τον λόγο.
Αν ήμουν νεκρός, θα με πίστευαν όλοι
τότε που σιωπούσα.
Μετά από εμάς
Μια μέρα κάποιος θα διπλώσει τις κουβέρτες μας
και θα τις στείλει στο καθαριστήριο
για να αφαιρεθεί κι ο τελευταίος κόκκος αλατιού από πάνω τους,
θα ανοίξει τα γράμματά μας και θα τα χωρίσει σύμφωνα
με την ημερομηνία
όχι ανάλογα με τη συχνότητα που διαβάστηκαν.
Μια μέρα κάποιος θα αλλάξει τη θέση των επίπλων στο δωμάτιο
όπως τα πιόνια στην αρχή μιας νέας παρτίδας,
θα ανοίξει το παλιό κουτί παπουτσιών
όπου φυλάμε κουμπιά από πυτζάμες,
ξελιγωμένες μπαταρίες και πείνα.
Μια μέρα θα επιστρέψει ο πόνος στην πλάτη μας
από το βάρος των κλειδιών του ξενοδοχείου
και την καχυποψία του ρεσεψιονίστ
όταν παραδίδει το κοντρόλ της τηλεόρασης.
Ο οίκτος των άλλων θα αρχίσει να μας κυνηγά
όπως το φεγγάρι κυνηγά ένα περιπλανώμενο παιδί.
Είδα όνειρα
Είδα όνειρα που κανένας δεν θυμάται
και ανθρώπους που θρηνούσαν σε λάθος μνήματα.
Είδα αγκαλιές σε ένα αεροπλάνο που έπεφτε
και δρόμους με αρτηρίες ανοιχτές.
Είδα ηφαίστεια που κοιμήθηκαν περισσότερο
από τις ρίζες του οικογενειακού δέντρου
κι ένα παιδί που δεν φοβάται τη βροχή.
Μόνο εμένα δεν είδε κανείς,
μόνο εμένα δεν είδε κανείς.
Ο ποιητής, εκδότης, δοκιμιογράφος και μεταφραστής Nikola Madžirov γεννήθηκε στη Στρούμνιτσα της Β. Μακεδονίας το 1973 και κατάγεται από οικογένεια προσφύγων των Βαλκανικών Πολέμων. Μεγάλωσε στην πρώην Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας υπό το καθεστώς του Τίτο. Όταν ήταν 18 ετών, η κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας έμελλε να καθορίσει την ταυτότητά του ως συγγραφέα, καθώς ζούσε σε μια χώρα που θεωρούνταν νέα αλλά διέθετε μακραίωνη, βαθιά ριζωμένη ιστορική παράδοση. Μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πολλές ποιητικές συλλογές, μεταξύ των οποίων Locked in the City (1999) η οποία απέσπασε το βραβείο Studentski Zbor, Somewhere Nowhere (1999) η οποία απέσπασε το βραβείο Aco Karamanov, και Relocated Stone (2007) η οποία απέσπασε το βραβείο Hubert Burda για ποιητές της Ανατολικής Ευρώπης. Ο σύγχρονος συνθέτης της τζαζ και συνεργάτης της Björk και του Lou Reed, Oliver Lake, συνέθεσε μουσική βασισμένη σε ποιήματα του Madžirov. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες. Η πρώτη μετάφραση ποιημάτων του στην αγγλική γλώσσα Remnants Of Another Age ολοκληρώθηκε από τους Peggy Reid, Graham W. Reid, Magdalena Horvat και Adam Reed, και εκδόθηκε με πρόλογο της Carolyn Forché από τον εκδοτικό οίκο BOA Editions στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2011, και από τον εκδοτικό οίκο Bloodaxe Books στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2013. Ο εκδοτικός οίκος Hanser Verlag εξέδωσε συλλογή ποιημάτων του που μεταφράστηκαν στα γερμανικά από τον Alexander Sitzmann με τίτλο Versetzter Stein το 2011.
Έχει συμμετάσχει σε πολλά λογοτεχνικά φεστιβάλ, όπως Poetry Parnassus στο Southbank Centre του Λονδίνου το 2112, και Aldeburgh Poetry Festival το 2013. Έχει αποσπάσει διεθνή βραβεία και υποτροφίες, όπως το βραβείο σύγχρονης παγκόσμιας ποίησης KJS στην Κίνα, υποτροφία για το International Writing Program του Πανεπιστημίου της Άιοβα, και για το πρόγραμμα Literarisches Tandem στο Βερολίνο. Έχει επίσης κερδίσει την υποτροφία Marguerite Yourcenar, το βραβείο ποίησης Miladinov Brothers (Struga Poetry Evenings) και υποτροφίες για τα προγράμματα KulturKontakt στην Βιέννη, LCB στο Βερολίνο, και Villa Waldberta στο Μόναχο. Είναι ένας από τους συντονιστές του παγκόσμιου δικτύου ποίησης του οργανισμού Lyrikline.
