Αφαίρεση – Μεταφορά και Αλληγορία: Σκέψεις για την ποιητική συλλογή του Φάνη Παπαγεωργίου «Με λάθος σκιά», εκδόσεις Κουκκίδα 2021.
Του Θύμιου Δραγώτη
Ο Φάνης Παπαγεωργίου γεννήθηκε το 1986. Είναι διδάκτωρ Πολιτικής Οικονομίας και Επίκουρος Καθηγητής στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών. Πρόκειται για έναν δραστήριο άνθρωπο, με ανησυχίες, είναι πολιτικά ενεργός, έχει γενικότερο όραμα για την κοινωνία που ζει….Το βιβλίο στο οποίο αναφερόμαστε είναι η 4η ποιητική συλλογή του Φάνη Παπαγεωργίου. Εκτός από αυτά έχει γράψει ακόμη ένα συλλογικό και ένα βιβλίο που αφορά την πολιτική επιστήμη. Ποιήματα του Φάνη έχουν μεταφραστεί σε 6 γλώσσες.
Η συγκεκριμένη ποιητική συλλογή απαρτίζεται από 37 ποιήματα. Από τους τίτλους κιόλας, φαίνεται ότι ο Φάνης είναι αινιγματικός. Οι τίτλοι παρακινούν τον αναγνώστη να διαβάσει με ενδιαφέρον το ποίημα, δημιουργούν ένα μυστήριο, μια προσμονή του αναγνώστη για το ποίημα που πρόκειται να έρθει σε επαφή. Προσωπικά, έπιασα τον εαυτό μου να κάνει συνειρμούς, διάφορες σκέψεις και υποθέσεις για το τι μπορεί να ακολουθήσει μετά από έναν αινιγματικό τίτλο.
Η θεματολογία των ποιημάτων αντλείται από την καθημερινή ζωή. Ο Φάνης γράφει για όψεις της καθημερινότητας, για τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, για το σύστημα που διέπει την καθημερινότητά μας, για την καθημερινότητα των μικρών και των μεγάλων προβλημάτων μας. Από ζητήματα που μας απασχολούν καθημερινά μέχρι αυτά που έχουμε συνηθίσει να προσπερνούμε. Από ζητήματα σύγχρονα ως και πιο υπερσυγκυριακά. Μέσα από τα ποιήματά του, προσπαθεί να προβληματίσει, να εγείρει το ενδιαφέρον του αναγνώστη για τα παραπάνω ζητήματα.
Σε μερικά σημεία του βιβλίου, μπορεί κάποιος να εντοπίσει μια κρυφή αλληλουχία στα ποιήματα – τα ποιήματα που διαδέχονται το ένα το άλλο, έχουν παρόμοια θεματολογία: ο έρωτας, η οικονομία, τα κοινωνικά ζητήματα.
Ο Φάνης χρησιμοποιεί επίτηδες κομμένα νοήματα – αρκετές φορές αποσπασματικά, γιατί αυτά αντανακλούν την καθημερινότητα που βιώνουμε η οποία είναι αποσπασματική, διαλυμένη και κατακερματισμένη.
Ο Φάνης είναι ποιητής ένας που υπηρετεί το ρεύμα του Υπερ-Ρεαλισμού (ή σουρεαλισμού). Πρόκειται για μια οπτική η οποία τοποθετείται «Πάνω από την πραγματικότητα», ένα ρεύμα που ξεκινάει και αναπτύσσεται από τη Γαλλία στις αρχές του 20ου αιώνα αρχικά ως λογοτεχνικό και στη συνέχεια ως ένα ευρύτερο καλλιτεχνικό και πολιτικό ρεύμα. Ο σουρεαλισμός είναι μια κριτική στον Δυτικό πολιτισμό – μια ευρύτερη αναθεώρηση της ανθρώπινης ζωής και των αξιών. Στην ποίηση, οι ποιητές που ανήκουν σε αυτό το ρεύμα, δε προσπαθούν να μεταδώσουν τις ιδέες τους νατουραλιστικά, δεν αντιγράφουν τον κόσμο και τις καταστάσεις που βιώνουν στατικά, αλλά το κάνουν με έναν δυναμικό τρόπο, με τρόπο αναλογικό και δημιουργική φαντασία. Για αυτό και τα ποιήματα του Φάνη συνολικά χαρακτηρίζονται από έντονες εικόνες. Παράλληλα, ο αναγνώστης παρατηρεί μια μεταφυσική υπόσταση σε αρκετά ποιήματα.
Ο Φάνης είναι αρκετά περιγραφικός. Σε μια πρόταση, ανάμεσα στο υποκείμενο και στο ρήμα συχνά μπαίνουν επεξηγηματικές ενότητες οι οποίες δίνουν αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα στον αναγνώστη. Οι περιγραφές είναι ιδιαίτερα μεστές. Εικόνες έντονες που αποτυπώνονται καλά στον αναγνώστη. Ο αναγνώστης κάνει εύκολα εικόνα το ποίημα.
Παράλληλα όμως είναι και αρκετά αινιγματικός ως εκφραστής του υπερρεαλισμού. Χρησιμοποιεί αναλογίες για να περιγράψει κάτι που κάνει την περιγραφή πιο παραστατική στον αναγνώστη. Είτε φανερά, χρησιμοποιώντας εκφράσεις τύπου «όπως το …» , είτε όχι και τόσο φανερά, περιγράφοντας απλά τις δύο καταστάσεις, την πραγματική και την ανάλογη, τη μια μετά την άλλη. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο Φάνης χρησιμοποιεί και μεταφορές και αλληγορίες για να κάνει πιο έντονες αυτές τις αναλογίες, να κάνει τον αναγνώστη να σκεφτεί , να αναλογιστεί πέρα από αυτό που έχει μπροστά του.
Σε άλλα σημεία ο Φάνης είναι γλωσσοπλάστης, δημιουργώντας λέξεις που όμως είναι εύκολο να κατανοήσει ο αναγνώστης.
Ένα άλλο σχήμα λόγου που χρησιμοποιεί ο Φάνης είναι αυτό με το διαζευκτικό ή , δίνοντας έναν τόνο αυτοαναίρεσης των όσων γράφει στην προηγούμενη ενότητα. Σαν μια άλλη εναλλακτική, μια άλλη οπτική. Επιχειρεί να παρακινήσει στο αναγνώστη να σκεφτεί ότι ίσως δεν είναι έτσι όπως παρουσιάζονται τα πράγματα…
Τέλος, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο που χρησιμοποιεί ο Φάνης σε αρκετά ποιήματά του είναι ότι το ποίημα κορυφώνεται με έναν μοναδικό τρόπο στο τέλος του μέσα από την τελευταία του πρόταση, ή το δίστιχο.
Δεν ξέρω για εσάς, εγώ ελπίζω να έρχομαι πιο συχνά σε (πρώτη) επαφή με ποιήματα του Φάνη.
Ο Θύμιος Δραγώτης είναι υποψήφιος Διδάκτωρ στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών