ΟΙ ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΕΧΑΝΤΡΑ ΠΙΣΑΡΝΙΚ
του Στάθη Ιντζέ
εδώ το 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
2. ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ
(ταξινόμηση ανά ποιητική συλλογή)
2.1. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΘΩΟΤΗΤΑ, 1955
– Το σύνολο της ποιητικής συλλογής.
Αφιέρωση: στον León Ostrov
Ο León Ostrov υπήρξε ψυχαναλητής τής Αλεχάντρα Πισαρνίκ, από τα 18 της χρόνια, με τον οποίο διατήρησε επικοινωνία πολύ ιδιαίτερη και —κατά τη διαμονή της στο Παρίσι— αλληλογραφία που διήρκησε χρόνια. Ο León Ostrov, ποιητής και λόγιος, ήταν καθηγητής τής Πειραματικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Και τους δύο τούς ένωνε η κοινή ρωσο-εβραϊκή καταγωγή τους, η αίσθηση να πατούν ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς κόσμους και κουλτούρες.
– Τίτλος ποιήματος: Balada de la piedra que llora
Αφιέρωση: στη Josefina Gómez Errázuriz
H Josefina Gómez Errázuriz, υπήρξε φίλη της Πισαρνίκ.
2.2. ΟΙ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ, 1958
– Τίτλος ποιήματος: ολόκληρη η ποιητική συλλογή, καθώς και το ποίημα Siempre
Αφιέρωση: στον Rubén Vela
Ο Ρουμπέν Βέλα είναι πολυταξιδευμένος ποιητής. Γεννήθηκε τις 3 Μαΐου του 1928 στη Σάντα Φε ντε λα Βέρα Κρους, στην Αργεντινή. Το 1954, ο Ραούλ Γκουστάβο Αγκίρε, ήδη δημιουργούσε τη λογοτεχνική ομάδα Poesía Buenos Aires και του πρότεινε να γίνει μέλος της. Αφιέρωσε πλήθος ποιημάτων στην Αλεχάντρα Πισαρνίκ.
– Τίτλος ποιήματος: Tiempo
Αφιέρωση: στην Όλγα Ορόσκο
Η Όλγα Ορόσκο (1920-1999), ήταν Αργεντίνα ποιήτρια. Σπούδασε στο Τμήμα της Φιλοσοφίας και Γραμμάτων του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες. Ήταν ένα από τα μέλη τής υπερρεαλιστικής ομάδας Tercera Vanguardia, μέλος της οποία ήταν επίσης ο σπουδαίος, εκείνον τον καιρό, Ολιβέριο Χιρόνδο. Ποιητές που επηρέασαν το ποιητικό της έργο, θεωρούνται οι San Juan de la Cruz, Rimbaud, Nerval, Baudelaire, Milosz και Rilke.
Η ποίηση της Όλγα Ορόσκο και της Αλεχάντρα Πισαρνίκ διατρέχονται από την κοινή μαθητεία τους στους καταραμένους ποιητές, τους ποιητές τού ρομαντισμού και του συμβολισμού όπως οι Blake, Nerval, Baudelaire, Rimbaud. Οι συνεχείς αναφορές τους στον θάνατο είναι ένας τρόπος εξορκισμού του. Αναφορές στις οποίες βρίθουν οι λέξεις-σύμβολα όπως οι καθρέφτες, το φεγγάρι ή οι κούκλες. Η μαγεία και η ενόραση συνθέτουν έναν κεντρικό άξονα στα ποιήματά τους. Το φανταστικό και το ονειρικό πρωταγωνιστούν στους στίχους τους. Η σχέση μεταξύ των δύο ποιητριών ήταν έντονα φιλική, δεν αρκείται στη συγγένεια των στίχων τους. Μετά τον θάνατο της Αλεχάντρα, η Όλγα τής αφιέρωσε ένα από τα πιο όμορφα ποιήματά της με τίτλο Χορός για μια Νεκρή Πριγκήπισσα.
– Τίτλος ποιήματος: Exilio
Αφιέρωση: στον Raúl Gustavo Aguirre
Ο Ραούλ Γκουστάβο Αγκίρε (1927-1983) ήταν Αργεντίνος ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, πανεπιστημιακός καθηγητής και περίφημος μεταφραστής του Apollinaire.. Σε συνεργασία με τον ποιητή και δραματουγό Έντγκαρ Μπέιλι, ίδρυσε, το 1950, το λογοτεχνικό περιοδικό Poesía Buenos Aires [9], το οποίο κατά τα δέκα έτη που κυκλοφόρησε, φιλοξένησε στις σελίδες του τους πιο γνωστούς Αργεντίνους ποιητές τής δεκαετίας τού πενήντα. Στα τεύχη 13 και 14, το 1954, δημοσίευσε μια ανθολογία με τίτλο «Ποιητές του σήμερα: Μπουένος Άιρες, 1953», μέσα στην οποία συμπεριέλαβε τα πιο πρόσφατα δείγματα της ποιητικής παραγωγής τής χώρας του. Υπήρξε ένας από τους θεμελιωτές ενός νέου ποιητικού κινήματος, του «ινβενσιονισμού».
Για τη σχέση του με την Αλεχάντρα Πισαρνίκ, ο Jorge Carrol αναφέρει:
«Ένα Σάββατο, ο Αγκίρε, ο ποιητής και ιδρυτής του περιοδικού Μπουένος Άιρες μαζί με τον Χόρχε Ενρίκε Μόμπιλι, μας ανακοίνωσαν ότι θα μας επισκεπτόταν ένα κορίτσι που μόλις είχε κυκλοφορήσει το πρώτο της βιβλίο, Η πιο ξένη γη. Εκείνο το απόγευμα γνωρίσαμε μια ντροπαλή Φλόρα Αλεχάντρα Πισαρνίκ. […]».
– Τίτλος ποιήματος: Peregrinaje
Αφιέρωση: στην Elizabeth Azcona Cranwell
 |
| από δεξιά προ τα αριστερά: Pizarnik,Aguirre. Elizabeth Azcona Cranwell |
Η Elizabeth Azcona Cranwell (1933-2004) ήταν Αργεντίνα ποιήτρια, μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας. Σπούδασε στο Τμήμα της Φιλοσοφίας και Γραμμάτων του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, όπως και η Όλγα Ορόσκο. (Έγραψε κριτικές στην εφημερίδα La Nación και μετέφρασε Ντύλαν Τόμας και Έντγκαρ Άλαν Πόε). Η ποίησή της χαρακτηρίζεται ως υπερρεαλιστική, επηρεασμένη από την Όλγα Ορόσκο.
– Τίτλος ποιήματος: El Despertar
Αφιέρωση: στον León Ostrov
(Βλέπε 2.1.)
2.3. ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ, 1962
– Τίτλος ποιήματος: 20
Αφιέρωση: στη Laure Bataillon
Η Laure Bataillon (1928-1990) ήταν Γαλλίδα μεταφράστρια και φίλη τής Πισαρνίκ. Μετά το 1957, μετέφρασε και προώθησε έργα Λατινοαμερικάνων, μεταξύ των οποίων και του Χούλιο Κορτάσαρ.
– Τίτλος ποιήματος: 29
Αφιέρωση: στον André Pieyre de Mandiargues
Ο André Pieyre de Mandiargues (1909 –1991) ήταν Γάλλος συγγραφέας, γεννημένος στο Παρίσι που συμμετείχε στο κίνημα του Υπερρεαλισμού. Ήταν ένας από τους συγγραφείς που γνώρισε η ποιήτρια κατά την παραμονή της στο Παρίσι.
– Τίτλος ποιήματος: 33
Αφιέρωση: στην Ester Singer (Esther Singer)
Το ποίημα αυτό, η Πισαρνίκ, το αφιερώνει στην Αργεντίνα γυναίκα τού Καλβίνο και συγγραφέα με την οποία τους ένωνε η κοινή τους καταγωγή. Ο Καλβίνο γνώρισε την Esther Singer το 1962 και την παντρεύτηκε στην Αβάνα, το 1964, όπου πραγματοποίησε ταξίδι για να επισκεφτεί τη γεννέτηρά του και να γνωρίσει τον Ερνέστο ‘’Τσε’’ Γκεβάρα.
– Τίτλος ποιήματος: 36
Αφιέρωση: στον Alain Glass
Υπερρεαλιστής γλύπτης που έζησε στο Μεξικό.
2.4. ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, 1959
– Τίτλος ποιήματος: Caroline de Gunderode
Αφιέρωση: στον Enrique Molina
Μεταξύ των Αργεντίνων υπερρεαλιστών, υπάρχουν δύο ποιητές που συμπίπτουν, όσον αφορά τις επιρροές στα έργα τους, με την Αλεχάντρα: ο Ενρίκε Μολίνα (1910-1997) και η Όλγα Ορόσκο. Ο Ενρίκε Μολίνα, σε έναν πρόλογο του 1976, την αποκάλεσε «κορίτσι προορισμένο να ξεχωρίσει», ενώ κάποια άλλη στιγμή, ενθουσιασμένος από την ποίησή της έγραψε για εκείνη: «Βγαίνει αλώβητη από εκείνη την τήρηση των κανόνων που συνιστούν στο να ανοίγει τις πόρτες του ποιήματος, προορισμένο να αναδημιουργήσει έναν παλμό ή μια στιγμή, όπως αντιλαμβάνομαι την ποίηση, με μια μεταστοιχείωση μιας άμεσης πραγματικότητας σε ένα επίπεδο αποκάλυψης». Αξίζει τέλος να πούμε ότι ο Ενρίκε Μολίνα, υπηρέτησε την τέχνη και ως ζωγράφος. (βλ. 1.4.)
2.5. ΤΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΥΧΤΕΣ, 1965
– Τίτλος ποιήματος: Anillos de ceniza
Αφιέρωση: στην Cristina Campo
Η Κριστίνα Κάμπο, ψευδώνυμο της Vittoria Guerrini (1923-1977), ήταν Ιταλίδα συγγραφέας, ποιήτρια και μεταφράστρια με την οποία η Πισαρνίκ διατήρησε φιλική σχέση μέσω αλληλογραφίας, επί δέκα έτη.
– Τίτλος ποιήματος: Grandes palabras
Αφιέρωση: στον Antonio Porchia
Στην Αλληλογραφία της Πισαρνίκ, διαβάζουμε το παρακάτω γράμμα:
30, rue Saint Sulpice, Παρίσι, Φεβρουάριος 1963
«Αγαπητέ κύριε Αντόνιο Πορτσία,
Σας σκέφτομαι πάντα και είναι αναρίθμητες οι φορές που θέλησα να σας γράψω. Όμως πάντα ήθελα να έρθει μια μοναδική στιγμή, ιδιαίτερη, ξεχωριστή από τις υπόλοιπες, που να μην μοιάζει με καμιά άλλη, για να σας στείλω κάποιες γραμμές. Πόσο τρόμερα σημαντικό ήταν —είναι— να έχω γνωρίσει τη φωνή σας, τις Φωνές[10] σας. Σας ευχαριστώ απέραντα για εκείνες που μου στείλατε. Η οικογένειά μου μου τις προώθησε. Τώρα εκείνα τα δύο φύλλα με τη γραφή σας έχουν λεηλατηθεί (από τα μάτια μου) γι΄αυτό τις φέρω μαζί μου σαν κάποιος που είναι υποχρεωμένος να φέρει μαζί του τα έγγραφα της ταυτότητας. Και, αλήθεια, τέτοια είναι.
Θα γνωρίζετε από τον κοινό μας φίλο Ρομπέρτο Χουαρός ότι πάνε ήδη τρία χρόνια που βρίσκομαι στο Παρίσι. Συχνά σκέφτομαι την επιτροφή, να δω εσάς, τον Ρομπέρτο, και μερικούς ακόμα… Τώρα πιστεύω ότι θα μπορούσα να συνομιλίσω «καλύτερα» από πριν, ίσως γιατί έχασα την εφηβεία μου ή έχω υποφέρει περισσότερο ή γέρασα, δεν ξέρω, αλλά ξαναδιαβάζοντας το υπέροχο βιβλιαράκι σας η έξαψή μου ήταν μοναδική. […]
Επιστρέφοντας στο θέμα του Παρισιού, αυτό που με γαληνεύει εδώ είναι το ότι ζω μόνη, δίχως οικογένεια, βλέποντας τον κόσμο μονάχα όταν το επιθυμώ. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα. Χρειάζομαι τη σιωπή (ή ίσως η σιωπή χρειάζεται εμένα). «Ήρθες σε αυτόν τον κόσμο που δεν καταλαβαίνει τίποτα δίχως λέξεις, σχεδόν δίχως λέξεις».
Αυτή η φράση αντηχεί μέσα μου και μου τραγουδά με ακραία συχνότητα. Αλήθεια, δεν κάνω τίποτα άλλο από το να σκέφτομαι τη σιωπή. Και κατέληξα να αναρωτιέμαι αν η σιωπή υπάρχει. Αλλά αν το ρωτώ δεν υπάρχει σιωπή πια.
Αν κάποια φορά θελήσετε να μου γράψετε μερικές γραμμές θα μου δώσετε πολύ μεγάλη χαρά. Από τη μεριά μου, μετανιώνω που δεν έχει έρθει ακόμα εκείνη η ξεχωριστή στιγμή να σας μιλήσω και να σας ρωτήσω με έναν τρόπο ομορφότερο από αυτόν της αλληλογραφίας. Αλλά καθώς δεν έχω τόση υπομονή, εξ ου και το γράμμα».
– Τίτλος ποιήματος: Memoria
Αφιέρωση: στον Jorge Gaitán Durán
Ο Χόρχε Γκαϊτάν Ντουράν (1924-1962), Κολομβιανός ποιητής και κριτικός, υπήρξε ιδρύτης ενός εκ των σημαντικότερων λογοτεχνικών περιοδικών στην Κολομβία, το περιοδικό Revista Cultural Mito, στο οποίο υπήρξε συνεργάτιδα η Αλεχάντρα Πισαρνίκ κι έτσι ξεκίνησε μια φιλία με τον Κολομβιανό ποιητή στο Παρίσι, στις αρχές τής δεκαετίας τού εξήντα. Από τη μεταξύ τους φιλία, ο Πέδρο Γκόμες Βαλντεράμα (Κολομβιανός συγγραφέας) αναφέρθηκε κάποτε σε ένα γράμμα που του έστειλε η Πισαρνίκ, λίγες βδομάδες μετά τον θάνατο του Χόρχε Γκαϊτάν Ντουράν: «Είχαμε γίνει φίλοι, και ήμουν μαζί του λίγες μέρες πριν το τρομερό ατύχημα…[6]» . Αξίζει να σημειωθεί ότι το «τρομερό ατύχημα» στο οποίο αναφέρθηκε η Πισαρνίκ, ήταν ένα ατύχημα κατά την προσγείωση της πτήσης τής Air France, στο αεροδρόμιο Point-á-Pitre τής Γουαδελούπης.
– Τίτλος ποιήματος: Sombra de los días a venir
Αφιέρωση: στην Ivonne A. Bordelois
Η Ιβόν Μπορντελουά (Μπουένος Άιρες, 1934), είναι Αργεντίνα ποιήτρια. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Γραμμάτων του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες και συνέχισε τις σπουδές της στη Σορβόνη. Εργάστηκε στο περιοδικό Sur[11] και πραγματοποίησε συνεντεύξεις και δημοσιεύσεις μαζί με την Αλεχάντρα Πισαρνίκ.
Σε ένα γράμμα της, στις 5 Ιουλίου του 1972, η Πισαρνίκ γράφει στην Μπορντελουά:
«Σε παρακαλώ ας μην ζητάμε εξηγήσεις για τη σιωπή (υπάρχει η σιωπή;) Δεν χρειάζεται να σου πω ότι όχι μόνο μου λείπεις αλλά και σε χρειάζομαι. Ίσως γιατί είμαστε διαφορετικές και συμπληρώνουμε η μία την άλλη. Δεν θα σου μιλήσω για μένα σε αυτό το γράμμα… […] Αντιμετώπισα κάποιες δοκιμασίες κάπως ακραίες (αλλά ουδέν κακό αμιγές καλού!) και τώρα ξέρω κάποια πράγματα περισσότερο (γι’ αυτό πλέον δεν κάθομαι στο τραπέζι και συλλογίζομαι με τις ώρες το επίθετο κάποιου ποιήματος). Γνωρίζω κάποια πράγματα περισσότερο, καταλαβαίνω περισσότερο. Και αν, είναι τόσο τρομερό και ζωηρό και ζωντανό αυτό που ενισχύει αυτό που είμαι. Δεν ξέρω σε τι έχω μεταμορφωθεί. Αλλά το μεγαλύτερο ελάττωμά μου το γνωρίζεις, είναι η εμπιστοσύνη».
– Τίτλος ποιήματος: Moradas
Αφιέρωση: στον Théodore Fraenkel
Ο Théodore Fraenkel (1896-1964) ήταν Γάλλος συγγραφέας και ιατρός. Υπήρξε φίλος τού Αντρέ Μπρετόν και συνέβαλλε στη δημιουργία τού κινήματος του υπερρεαλισμού. Η ημερομηνία και ο τόπος του θανάτου του, (Παρίσι, 25 Ιανουαρίου του 1964), συμπίπτει με το τελευταίο έτος διαμονής τής Πισαρνίκ στο Παρίσι και αν λάβουμε υπόψη ότι η συγκεκριμένη ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1965 —στο Μπουένος Άιρες— πράγμα που σημαίνει ότι γράφτηκε, υποθέτουμε, τουλάχιστον ένα ή δύο χρόνια νωρίτερα και κατά τη διαμονή τής Πισαρνίκ στο Παρίσι, είναι πολύ πιθανόν η ίδια να γνώρισε τον Théodore Fraenkel ή να ήρθε σε επαφή έστω με τη γραφή του, μιας και μας είναι γνωστό ότι υπήρξε θερμή αναγνώστρια υπερρεαλιστικών βιβλίων (βλέπε Κεφάλαιο 1).
2.6. ΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗΣ, 1968
– Τίτλος Ποιήματος: το σύνολο του βιβλίου
Αφιέρωση: στη μητέρα μου
 |
| Η Αλεχάντρα με τους γονείς της, το 1936. |
Από τις λίγες αναφορές στο πρόσωπό της, γνωρίζουμε ότι η μητέρα τής Αλεχάντρα Πισαρνίκ, Rosa ή Rezja Bromiker de Pizarnik, μόλις τελείωσε το σχολείο (κάτι ασυνήθιστο για τις γυναίκες εκείνης της εποχής), αφιέρωσε τη ζωή της στην οικογένειά της. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, η Αλεχάντρα, μετακομίζει με τη μητέρα της σε ένα διαμέρισμα στο Μπουένος Άιρες, το οποίο αγόρασε.
– Τίτλος ποιήματος: Cantora Nocturna
Αφιέρωση: στην Όλγα Ορόσκο (βλ. 2.2.)
– Τίτλος Ποιήματος: TÊTE DE JEUNE FILLE (ODILON REDON)
Αφιέρωση: στον André Pieyre de Mandiargues (Βλ 2.3.)
– Τίτλος ποιήματος: Rescate
Αφιέρωση: στον Octavio Paz
Έγραψε τον πρόλογο [12] στην ποιητική συλλογή τής Πισαρνίκ με τίτλο «Το δέντρο της Αρτέμιδος, 1962». Μας είναι ήδη γνωστό (βλ. Κεφάλαιο 1) ότι μέσω τού Οκτάβιο Πας, η Αλεχάντρα Πισαρνίκ γνώρισε πολλούς λογοτέχνες που έμεναν στο Παρίσι κατά την περίοδο 1960 ως 1964.
2.7. ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
2.7.1. 1962-1972
– Τίτλος ποιήματος: La celeste silenciosa al borde del pantano
Αφιέρωση: στον Enrique Pichon Riviére
O Enrique Pichon Riviére (1907-1977) ήταν Ελβετός ψυχίατρος, γεννημένος από Γάλλους γονείς και πολιτογραφημένος Αργεντίνος, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πρώτους υποστηρικτές τής ψυχανάλυσης στην Αργεντινή και εμπνευστής τής ομαδικής ψυχοθεραπείας. Κατά την περίοδο 1930-1931 έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους καταραμένους ποιητές.
Η Πισαρνίκ, ήρθε σε επαφή με τον Enrique Pichon Riviére, ως ασθενής του, μετά την επιστροφή της από το Παρίσι, στο Μπουένος Άιρες. Το 1971, η θεραπευτική αγωγή που της υπέδειξε, βελτίωσε προσωρινά της κατάστασή της, κάτι που τη βοήθησε να γράψει τα βιβλία La condesa sangrienta και El infierno musical.
– Τίτλος ποιήματος: A un poema acerca del agua, de Silvina Ocampo
Αφιέρωση: στη Silvina
Η Σιλβίνα Οκάμπο (1903-1993) ήταν Αργεντίνα διηγηματογράφος και ποιήτρια. Μεγάλο μέρος τής ζωής της μονοπώλησαν η αδερφής της, Βικτόρια, ο σύζυγός της Αντόλφο Μπιόυ Κασάρες και ο καλός της φίλος Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Αλλά με το πέρασμα του χρόνου, το έργο της έγινε γνωστό και έφτασε στο σημείο να θεωρείται, η ίδια, μια από τις πιο σημαντικές ποιήτριες της αργεντίνικης λογοτενίας του 20ου αιώνα.
Τον Ιανουάριο του 1972, μερικούς μήνες πριν αυτοκτονήσει η Πισαρνίκ, έγραψε στη Σιλβίνα Οκάμπο ένα γράμμα, στο οποίο της υπενθύμιζε ότι την αγαπά «απύθμενα», ότι ήθελε να την έχει δίπλα της γυμνή και να της διαβάζει ένα ποίημα[7].
– Τίτλος ποιήματος: Una palabra
Αφιέρωση: στον Juan Batlle Planas
( Βλ.1.4.)
2.7.2. ΑΥΤΗ ΤΗ ΝΥΧΤΑ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
– Τίτλος ποιήματος: Sobre un poema de Rubén Dario
Αφιέρωση 1η: στη μνήμη του L.C.
Εννοεί τον Lewis Carroll. Τα διηγήματα του Carroll μας ταξιδεύουν στο ανεξήγητο, το ανεξήγητο που εκφράσει και η Αλεχάντρα μέσω του φόβου της για την ανεπάρκεια της γλώσσας να σώσει την παραφροσύνη.
Αφιέρωση 2η: στην Marguerite Duras
Η Μαργκερίτ Ντυράς, (1914-1996) ήταν Γαλλίδα συγγραφέας και σκηνοθέτις γεννημένη στην Ινδοκίνα. Στα 17 της σπούδασε μαθηματικά στο Παρίσι, αλλά τα παράτησε και στράφηκε στις πολιτικές επιστήμες και νομική. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δούλευε για την κυβέρνηση του Βισύ, αλλά ταυτόχρονα ήταν μέλος τής Γαλλικής Αντίστασης και γι’ αυτό στάλθηκε στο Μπούχενβαλντ, απ’ όπου μετά βίας επέζησε.
Η Μαργκερίτ Ντυράς και η Πισαρνίκ, υπήρξαν συγγραφείς το έργο των οποίων έχει έναν κοινό αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και στο οποίο αντανακλάται τόσο η αναγκαιότητα της συγγραφής όπως και μία τάση προς την αυτοκαταστροφή. Και οι δυο τους εξέφρασαν σε πολύ μικρή ηλικία το πάθος τους για τη συγγραφή, όπως και την επιθυμία τους να εξελιχθούν λογοτεχνικά παρά τις όποιες συνέπειες θα επέφερε αυτό στις οικογένειές τους.
Η Μαργκερίτ Ντυράς έγραψε:
«Θέλω να γράψω. Ήδη το είπα στην μητέρα μου. Αυτό που θέλω να κάνω είναι να γράψω. Την πρώτη φορά καμία απάντηση. Και μετά με ρώτησε: ‘’να γράψεις τι;’’ Είπα βιβλία, μυθιστορήματα. Είπε με αυστηρότητα ‘’μετά τις ασκήσεις των μαθηματικών σου, αν θέλεις, γράψε, αυτό δεν με αφορά’’». [7]
Η Πισαρνίκ, έγραψε:
«Η μητέρα μου δεν αποδέχεται την πιθανότητα της λογοτεχνικής μου ολοκλήρωσης. ‘’Όχι! Είναι καπρίτσια, παιδικές εμμονές που θα περάσουν’’». [8]
Αφιέρωση 3η: στον Francesco Tentori Montalto
O Francesco Tentori Montalto (1924–1995) ήταν Ιταλός ποιητής, μεταφραστής και ισπανιστής.
Το 1975 εξέδωσε το βιβλίο με τίτλο Brevi testi di Alejandra Pizarnik.
– Τίτλος ποιήματος: Alguien cae en su primera caída
Αφιέρωση: στον Ramón Xirau
Ο Ramón Xirau (Βαρκελώνη, 1920) είναι Μεξικάνος ποιητής και φιλόσοφος, με καταλανικές ρίζες.
Η Ιβόν Μπορντελουά, δημοσιεύει το παρακάτω γράμμα της Πισαρνίκ στην Monique Altschul το 1968, όπου η Πισαρνίκ τής αναφέρει:
«Με χαροποιεί το ταξίδι σου στο Μεξικό. Σε παρακαλώ να χαιρετήσεις εκ μέρους μου τους ‘’Μεγάλους’’, δηλαδή: Leonora Carrington (την οποία δεν γνωρίζω), τους φίλους μου Ramón Xirau, Pedro Coronel και Mondragón, και τους λατρεμένους Homero Aridjis και Emilio Pacheco. Και αν δεν βαριέσαι να γνωρίσεις αξιαγάπητους ανθρώπους, πήγαινε να δεις τη διηγηματογράφο φίλη μου Amparo Davila».[9]
2.7.3. ΟΙ ΧΑΜΕΝΕΣ ΩΔΕΣ [10]
– Τίτλος ποιήματος: το σύνολο της ενότητας
Αφιέρωση 1η: στον Pablo Azcona
«Η πρώτη μου επαφή με το έργο τής Αλεχάντρα Πισαρνίκ, ήταν μερικά σκόρπια ποιήματα και από τότε με γοήτευσε ο αυθεντικός της τρόπος της συγγραφής. Ένας κοινός μας φίλος, ο Pablo Azcona, μου τα δώρισε μόλις έκλεισα τα είκοσι χρόνια. Το θυμάμαι καλά. Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα. Εκείνη ακόμα ζούσε».
Laura Calvo
Αφιέρωση 2η: και στον Víctor Richini
«Και τις φωτογραφίες σου της Greta Garbo [13], που θαύμαζες και τις είχες κόψει από ένα βιβλίο που ‘’έκλεψες’’ από τον Víctor Richini. Φαίνεται ότι ο Víctor σου θύμωσε αλλά υποχώρησε. ‘’Μην μου πεις ότι αυτός ο τοίχος δεν φαίνεται όμορφος με αυτές τις καρφιτσωμένες φωτογραφίες’’. Κι έτσι ήταν».[11]
– Τίτλος ποιήματος: V
Αφιέρωση: στη Jean
Αναφέρεται στη Jean Aristeguieta. Η Jean Aristeguieta (Μπολιβάρ, 1925) είναι Βενεζουελανή ποιήτρια. Το 1968, ίδρυσε το περιοδικό Árbol de fuego, στο οποίο η Πισαρνίκ υπήρξε συνεργάτιδα.
– Τίτλος ποιήματος: En esta noche, en este mundo12
Αφιέρωση: στη Martha Isabel Moia
Η Αλεχάντρα Πισαρνίκ έδωσε μια συνέντευξη στη Martha Isabel Moia, που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο της δεύτερης με τίτλο El deseo de la Palabra, εκδόσεις Ocnos, Βαρκελώνη, 1972.
2.7.4. ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΣΚΙΑΣ [13]
– Τίτλος κειμένου: Sous la nuit [14]
Αφιέρωση: στον Y. Yván Pizarnik de Kolikovski, τον πατέρα μου
Ο πατέρα της Πισαρνίκ ήταν κοσμηματοποιός και η αιτία που την ανάγκασε να επιστρέψει από το Παρίσι, το 1964 ήταν η επιδείνωση της υγείας του. Πέθανε το 1967.
– Τίτλος ποιήματος: Solamente las noches
Αφιέρωση: στη Jean Aristeguieta του Árbol de Fuego (Βλ. 2.7.3.)
– Τίτλος ποιήματος: Άτιτλο
Αφιέρωση: στην Ana Becciú
Η Ana Becciú (1948, Μπουένος Άιρες), είναι Αργεντίνα ποιήτρια, καθηγήτρια και μεταφράστρια. Είναι η επιμελήτρια της συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιημάτων της Πισαρνίκ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Lumen με έδρα τη Βαρκελώνη.
– Τίτλος ποιήματος: A modo de tregua
Αφιέρωση: στον Francisco Porrúa
O Φρανσίσκο Πορρούα (1922-2014), γνωστός και ως Πάκο Ποροούα, ήταν Ισπανός εκδότης και μεταφραστής με αργεντίνικη υπηκοότητα. Εξέδωσε το έργο Rayuela τού Χούλιο Κορτάσαρ και τα Εκατό χρόνια μοναξιάς τού Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες.
Από την αλληλογραφία του Χούλιο Κορτάσαρ προς τον Φρανσίσκο Πορρούα, γνωρίζουμε:
Παρίσι, 13 Φεβρουαρίου de 1964
«Στο ίδιο μέρος βρίσκεται και η Αλεχάντρα Πισαρνίκ, Αργεντινή ποιήτρια και μαγεμένη cronopio [14]. Πιστεύω ότι κάποια μέρα θα σε καλέσει για να σου δώσει νέα μου, και αν έχεις χρόνο θα ήθελα να πιεις ένα καφέ μαζί της, γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο».
– Τίτλος ποιήματος: …Al alba venid…
Αφιέρωση: στη Silvina Ocampo (Βλ. 2.7.1.)
Το κείμενο αποτελεί μέρος τη μελέτης
“Οι αφιερώσεις και οι επιγραφές στην ποίηση
της Αλεχάντρα Πισαρνίκ”
του Στάθη Ιντζέ
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
*
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2
1Y. Bordelois, 1998, σελ. 211-212
2Duras, 1997, σελ. 30-31
3Pizarnik, 2003, σελ. 37
4Piña, Cristina: ALEJANDRA PIZARNIK, Buenos Aires, Planeta, 1992. Στη σελίδα 12.
5Δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Árbol de Fuego, Νο 45, Καράκας, 1971
6Emilio Gimenez Zapiola, 1972, περιοδικό Gente
7Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Árbol de Fuego, τον Δεκέμβριο του 1971
8Υπό αυτόν τον τίτλο δημοσιεύτηκαν οκτώ κείμενα.
9Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cuadernos Hispanoamericanos, τον Αύγουστο του 1972
9 Το λογοτεχνικό περιοδικό Poesía Buenos Aires, κυκλοφόρησε τη δεκαετία του ’50 και έφτασε τα τριάντα τεύχη συνολικά, χωρισμένα σε δύο μεγάλες περιόδους. Κατά τη διάρκεια αυτών των δέκα ετών, ο μόνιμος και μοναδικός εκδότης του περιοδικού υπήρξε ο Ραούλ Γκουστάβο Αγκίρε, ενώ άλλοι ποιητές όπως ο Χόρχε Μόμπιλι, ο Νικολάς Εσπίρο και ο Έντγκαρ Μπέιλυ, υπήρξαν μέλη της εκδοτικής ομάδας για συντομότερες περιόδους.
10 έργο του Αντόνιο Πορτσία. Κυκλοφορεί στην ελληνική γλώσσα σε μετάφραση Ε.Χ. Γονατά, εκδόσεις τιγμή και σε μετάφραση Βασίλη Λαλιώτη, από τις εκδόσεις Ίνδικτος
11 το εμβληματικό λογοτεχνικό περιοδικό Sur εμφανίστηκε στην Αργεντινή το 1931. Εκδότριά του ήταν η Βικτόρια Οκάμπο.
12 βλ. Αλεχάντρα Πισαρνίκ, Το δέντρο της Αρτέμιδος, μετάφραση: Βασίλη Λαλιώτη, εκδόσεις Bibliotheque, 2014
13 ήταν διάσημη Σουηδο-Αμερικανίδα ηθοποιός τής Χρυσής εποχής τού Χόλιγουντ.
14 είδος φανταστικού χαρακτήρα που εμφανίζεται στα έργα του Χούλιο Κορτάσαρ.
