[ Χώρος: δύο παράλογοι και άνισοι μονόλογοι.
Πρόσωπα: δύο άφωνοι, άφρονες, πτωχοί, άλογοι και ολιγόλογοι
ωρολογοποιοί. ]
Αποφάσισα
να παίξω αυτό το αναίτιο παιχνίδι με τον Μιχάλη Σιγανίδη, για εντελώς
προσωπικούς λόγους. Τον παρακολουθώ και τον αγαπώ παιδιόθεν. Ως μουσικό τον
παρακολουθώ και ως ακροατής τον αγαπώ. Η δουλειά του, η γλώσσα και το ιδίωμά
του, ακούγονται και μοιάζουν παράδοξα, παράταιρα και διαρκώς ανύπαρκτα στα
ελληνικά. Παραμένουν πάντως – ευτυχώς – άγνωστα. Είναι σχεδόν ένας μουσικός και
ένας συνθέτης που δεν υπάρχει. Παρόλο που έχει παίξει και συμπράξει σε έναν
μεγάλο αριθμό κομματιών, σχημάτων, συνθετών. Είναι όμως εδώ. Η μουσική που
φτιάχνει, διατηρεί και μεταδίδει την αγωνία και το ρίγος, το ξάφνιασμα και την
χαρά, όπως και την επίδραση του ακαριαίου, του ανοίκειου, του ευρήματος στον
ακροατή. Στα μάτια και στα αφτιά μου,
ακούγεται πάντα σαν ένας πρωτοεμφανιζόμενος. Μοιάζει πάντα ένας άλλος.
Παιδάκι άλλαζα ονόματα διαρκώς και καλούσα τα
σπουργιτάκια της πλατείας Μακεδονομάχων μέσα στο σπίτι. Αυτά τα έλεγε η μητέρα
κυρία Καίτη στις λούπες που συνοψίζουν οι παλαιοί τη ζωή.
Μετά μαγεύτηκα από το πικ-απPhilipsτης οικογένειας και τοdrum’nbassπου έφθανε σε έρημα
οικόπεδα, έξω από νυχτερινά κέντρα στην Αρετσού.
Το πρόσωπο
ως άλλο. Ως άλλο πρόσωπο. Και ως Άλλος, όπως θα έλεγε οLacan. Αλλά και ως άλλα πρόσωπα. Ή και σαν άλλα πράγματα,
αντικείμενα, που δεν είναι πρόσωπο. Το πρόσωπο ως αντικείμενο: αυτός είναι ο
μόνος τρόπος που εννοώ το προσωπικά στην αρχή αυτού του κειμένου και ένας από
τους λόγους που πιστεύω ότι αυτά που κατασκευάζει ο Σιγανίδης δεν είναι
προσωπικά, δεν είναι μουσική, είναι άλλα, είναι αντικείμενα.
Τέλος,
υπάρχει και το πρόσωπο ως άλως. Πρόσωπο μετέωρο. Το πρόσωπο ως μετέωρο. Σαν
νέφος πιθανών και απίθανων. Ισορροπία υγρασίας λεπτής που ιριδίζει στο άφωνο φώς.
Οι Άλλοι ήσαν ωραίοι, κάπνιζαν με φοβερό στυλ, διέπρεπαν
στις περιστάσεις, έναντι του δικού μου πανικού και της αφελείας μου.
Ο Γαβριήλ Ν. Πεντζίκης με αντιλαμβάνεται ως τσαλακωμένο
πουκάμισο και όποτε σιδερώνει ακούει μουσική μου. Έτσι, απ’ το ατμοσίδερο και
μέσω νεφών, που έλεγε ο φίλος μας ο Νίκος Παπάζογλου, το πρόσωπό μας αφαιρεί
όλα τα περιττά επιχρίσματά του, ελπίζω. “Σκέπασόν με εν τη παρούση νυκτί
και διαφύλαξόν με από πάσης επηρείας του αντικειμένου…” [2]
Ένας εν
εξελίξει θυμός: τέχνη είναι η ανάπτυξις ενός στίλβοντος εν εξελίξει θυμού. Αλλά
ερώμενου. Και μετά εραστού. Αγκαλιά, όπως ο Έκτορας με τον Αχιλλέα. Ή, μάλλον,
αγκαλιά, όπως ο πρώτος με το δόρυ του δεύτερου. Πολλές φορές πιστεύω ότι σε
αυτήν την γλώσσα, ο Άλλος λείπει – έλειπε πάντα – και έχει μείνει το δόρυ του.
Στο λαιμό μας. Η εκδρομή αυτή, όπως λένε, δεν έχει τέλος.
Διαλογισμός μετά σπέρματος (αντικειμένου) έγραψε ο
Πατάντζαλι. Ενός σπαρματσέτου. Προβάλλει
σκηνές τέλειας ομοθυμίας κι επικοινωνίας των εραστών. Η εκδρομή ή η θητεία δεν
έχει τέλος;
“Η ποίηση λείπει” [3] όπως έχετε ήδη γράψει.
Το
ειρωνικό κολάζ: είστε ο μικρός ή ο μεγάλος αδερφός; Μητέρα είναι μια
μαγνητοταινία, μια βουβή παρουσία ή μια ηχηρή ανυπαρξία; Ή μήπως απλώς μια
ασυνείδητη ομοιοκαταληξία;
Ειρωνεύομαι, αγαπώντας πάντως, τα ψυχολογικά στερεότυπα
της οικογένειας, της κατά σάρκα και της ευρύτερης, αυτής τωνtargetgroupsτου μάρκετινγκ. Όμως,
μου μετέφερε ο φίλος μουσουργός Χάρης Παπαδόπουλος, ότι κάποτε σ’ ένα τραπέζι ο Νίκος Καββαδίας
την είπε στον Μανώλη Αναγνωστάκη, όταν ο δεύτερος μελοποίησε στίχους του πρώτου,
μάλλον με άκομψο χιούμορ: ” η ειρωνεία είναι το όπλο των αδυνάτων”.
Μητέρα είναι μια ηχηρή παρουσία που ομοιοκαταληκτεί. Αναπαράγοντας τους ήχους της εξουδετερώνω το
ψυχικό φορτίο τους, με τον τρόπο που ο γύφτος -πριν την εποχή της φιλοζωίας-
διέταζε την αλυσοδεμένη αρκούδα του να παραστήσει τη Βουγιουκλάκη κι οBarrowsπρότεινε στους
διαδηλωτές να χρησιμοποιούν ηχογραφήσεις από διαδηλώσεις για να μεγεθύνουν τον
όγκο της διαδήλωσης (Ηλεκτρονική επανάσταση) ή οGodardμοιράζοντας κάμερες
στους εργάτες. Έτσι, δια τουdécollage(μεταποίηση, μεταβολή, καταστροφή), μεταμορφώνομαι σε παντεπόπτη μεγάλο
αδερφό! Αντι- ποίηση αρχής δηλαδή.
Γράμματα
γράφετε; Έχω τρακ ή έχω Τράκλ [4]; Το άγχος δεν
είναι πάντα το πρώτο γράμμα – το πρώτο σημάδι, το πρώτο σινιάλο – ότι κάτι
υπάρχει εκεί, κάτι είναι κοντά;
ΟGeorgTraklέδινε μορφίνη στους ετοιμοθάνατους στα χαρακώματα κι
έπαιρνε κι ο ίδιος, για να αντέξει το άγχος του. Όταν επισκέφτηκα για πρώτη
φορά τον Μίλτο Σαχτούρη το ’90 στην οδό Μηθύμνης στην Κυψέλη, μου είπε – μετά
από την τάφρο της σιωπής του – “μοιάζετε με τον Τρακλ”. Εγώ δεν τον
ήξερα.
Με όλο αυτό το δίκτυο τωνfalsealarmsπου ανέπτυξα μου είναι
δύσκολο να εμπιστευθώ αυτά τα σινιάλα που λέτε. “Sonoallergico” (N.O.R.M.A, ιταλικό συγκρότημα
σύγχρονης μουσικής) και “Δεν εμπιστεύομαι τη μουσική σου αδύναμο
κατατρεγμένο ποίημα” (Ν.Ασλάνογλου).
Τί είναι
αυτό που σας κάνει να γράφετε; Η απόσταση; Η διαφορά ενός γράμματος; Το άγχος ή
μήπως μια παραγνώριση;
Αυτό που λέμε “παραγνωριστήκαμε” εννοείτε;
Τί ρόλο
παίζουν οι παραγνωρίσεις, ταlapsusστην ζωή ή στην διαδικασία της δουλειάς σας;
ALLOTRIAtreiben: κάνω ανοησίες, ασχολούμαι με πάρεργα.
Δίνετε
συμβουλές; Ταξιδεύετε συχνά, σιωπηλά ή μεγαλόφωνα;
Σπάνια ταξιδεύω για αναψυχή και χωρίς το πρόσχημα του
περιοδεύοντος μουσικού. Όταν έχω την ανάγκη να βρεθώ κάπου αλλού νοερά, πηγαίνω
στην ταβέρνα “ο Ψαράς”, στους Κάτω Καρυώτες Σαμοθράκης. Δίνω
συμβουλές πνευματικού τύπου, που δεν ακολουθώ όμως εγώ. Το πρότυπό μου είναι ο
αδερφός μου και οι ουρακοτάγκοι, που αισθάνονται πλήρεις κι ευδαίμονες μέσα στο
σώμα τους.
Εμπειρίκος,
Αναγνωστάκης, Εγγονόπουλος ή Σαχτούρης; Ή μήπως ο Στεριάδης;
“…κι ακόμα τους θαυμάσια πεθαμένους”
Ναι! Ντικ ο χλωμός αλλά Πεντζίκης και Ασλάνογλου και
Ιωάννου και Σαραντάρης; Και Θεοδωρίδης-Γραμμένος και Γιάννης Βαρβέρης, Πάνος
Κουτρουμπούσης, Τηλέμαχος Αλαβέρας, Γιώργος Μουρέλος; Κι ο Φαίδρος Μπαρλάς; Ο
Χρίστος Λάσκαρης; Ο Χριστιανόπουλος; Ο Τάσος Ναούμ;
Και οι ποιήτριες;
Ο
ακατάληπτος πόνος, τι πιστεύετε, ομιλεί ή ηχεί; Ή βουβά επιστρέφει;
Αυτός είναι υπέροχος στίχος!Ας τον αφήσουμε στην (αν)ησυχία
του.
Έχετε
κλάψει ποτέ; Το σώμα υπάρχει στην μουσική; Πώς; Ποια είναι η σχέση του σώματος
με τον ήχο;
Έχω κλάψει. (Remish)[5]:https://youtu.be/L849FsC6EIc
Το σώμα – υπηρετικό προσωπικό, θρηνεί στο καμαράκι. Το σώμα
παίζει, όχι τα όργανα.”The
piano has been drinking, not me” (Tom Waits).
Τοσώματραγουδάκαιδενψεύδεται(AliceMiller).Ο πιο ταπεινός συγγενής, το 97% της
ύπαρξης, ακούει τα πάντα.
Η αγάπη, η
τύψη ή η ενοχή; Γιατί ο βιαστής ήταν γυναίκα [6];
“…Και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν.”
Ο Παγκρατίδης και η μητέρα μου, κατά σειρά εμφανίσεως στα
καρέ του βίου-μάστερ, νομίζω, αποκωδικοποιούν το τραγούδι που γράφτηκε για τη
μουσική του έργου “Αναζητώντας τον δολοφόνο” των Φούλη Μπουντούρογλου
– Δέσποινας Πανταζή, το 1982, στο Καφέ-Θέατρο Καλαμαριάς.
BeckettήSchwitters(Ursonate); Τι να σημαίνουν όλες αυτές οι λέξεις; Τι ήχο έχει η
γλώσσα και πώς ηχεί για σας;
Beckett: “απέναντί μου το
χειρότερο / μέχρι να με κάνει να γελάσω” [7]
[αλλά στο αυτοκίνητο επαναλαμβάνω συχνά τη σονάτα της αρκούδας(Ursus-sonate)]
Αγαπητέ, αντιπαθώ τις αναλύσεις αγώνων και παρτίδων
πόκερ από τους παίκτες. Ίσως αδυνατώ να
περιγράψω αισθήσεις βαθύτερες. Συγγνώμη.
Η ανία, το
ανοίκειο ή η άνοια; Εκτιμάτε ότι οι λέξεις είναι δίπλα σας ή μακριά σας;
Το “Ανοίκειο” θα μπορούσε να είναι όνομα
μπαρ γκέι ζευγαριού, αποφοίτων της
Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Σε βαθμό παρενόχλησης κοντά μου οι λέξεις: “όχι πια
λέξεις και ονόματα” (Γ. Ρίτσος, Ελένη).
Μιλάτε
στον ύπνο σας; Έχετε σκοτώσει άνθρωπο;
Στον ύπνο μου οργανώνω σχέδια εξόντωσης των κατσικιών της
Σαμοθράκης καθώς και των κεχαγιάδων που τα εκμεταλλεύονται. Είναι τόσο
προσβλητική η ασυδοσία τους! Έχουν καταφάει όλο το βουνό με επιδότηση. Αίσχος!
Έχω σκοτώσει, νομίζω, τον ζωγράφοBrianMorris, άντρα της εξαδέλφης
μου, καθ’ ύπνον.
Ο φόβος
είναι ένας τοίχος ή μια φωνή απ’ την άλλη μεριά του;
Ο παιδαριογέρων φοβάται, κύριε Λεοντζάκο, αλλά μια φωνή
απ’ την άλλη μεριά του τοίχου λέει:
“Συνέχισε να σεργιανίζεις και μη συνεχίζεις
άλλο”
“Όταν ταιριάζει το παπούτσι ξεχνιέται το πόδι”
“Μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένων”
“Δεν ομιλώ όμως εγώ”
“Τυμφρηστός”
“Jungfrau”
Η ευτυχία
τι σχέση έχει για σας με την μουσική; (Ευτυχία ή επιθυμία;)
Ο “ευτυχής τετράπους γαμέτης” εξελίσσει διαρκώς
μιαν απόλαυση.
“…και οι ερωτευμένοι ζητούν το πολλαπλάσιο”
(Δ. Σαββόπουλος).
Τί θα
λέγατε ότι είναι η λήθη; Τί είναι το όνειρο; Επιστροφή υπάρχει;
Λένε ότι απ’ τοLSDμια μέρα οGerryGarciaτωνGreatfulDeadξέχασε εντελώς να
παίζει κιθάρα και οPatMartino, μετά από εγχείρηση στον εγκέφαλο, έσβησε κάθε δεσμό του
με το όργανο.
Σκέφτομαι επίσης την τεράστια απόσταση που κρατούμε από
τον Εαυτό μας και κατά συνέπεια από τους Άλλους, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής
μας, σαν αποτέλεσμα της λήθης.
Όσο αναπνέουμε διατηρούμε δικαίωμα προσδοκίας για την
επιστροφή. Ο Σεμπάστιαν στο όνειρο επιστρέφει.
Ας ακουστεί ολόκληρο το ποίημα. Αναφέρατε νωρίτερα έναν στίχο του. Ας
κλείσουμε έτσι. Με την μνήμη του Γιώργου Μακρή. Με την μνήμη του Μίλτου
Σαχτούρη.
Με την μνήμη μόνη. Μα τι άλλο θα πει “στους θαυμάσια
πεθαμένους”;
Σας ευχαριστώ πολύ.
Έζησα κοντά
μνήμη Γιώργου
Μακρή
Έζησα κοντά στους ζωντανούς ανθρώπους
κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους
όμως η καρδιά μου ήταν πιο κοντά
στους άγριους άρρωστους με τα φτερά
στους μεγάλους απεριόριστους τρελούς
κι ακόμα στους θαυμάσια πεθαμένους [8]
κείμενο: Σιγανίδης Μιχάλης – Λεοντζάκος Δημήτρης
φωτογραφίες: Νικόλας Χρυσός, ποιήτριες +
μαμά: Μ.Σ.
[1]Απ’το
τραγούδι “Γλυκό μου χώμα”, 97% (MLK, 2014)
[2]Ευχή
εις τον φύλακα-Άγγελο, Μικρό Απόδειπνο
[3]Punctumcaecum, Ποιήματα
χωρίς ποίηση, Δημήτρης Λεοντζάκος
[4]Λογοπαίγνιο του Μ.Σ. από παρελθούσα, ιδιωτική συνομιλία
[5]Remish: δωρεά Ζωής Πατίνη-Κεσσελοπούλου
[6]Ο
βιαστής ,LPΜικρός Αδερφός , Μιχάλης Σιγανίδης (Lyra, 1988)
[7]SamuelBeckett, Ποιήματα συνοδευόμενα από σαχλοκουβέντες
(Ερατώ, 2004)
[8]Μίλτος Σαχτούρης, Το Σκεύος(1971)
